Əfv Məsələləri Komissiyasının növbəti iclası keçirildi
Prezidentin köməkçisindən sülhməramlılarla bağlı
AÇIQLAMA
Prezidentdən Şuşa ilə bağlı
SƏRƏNCAM
Azərbaycanla bu ölkə arasında viza tələbi aradan qaldırılır
Dolların məzənnəsi ilə bağlı VACİB XƏBƏR
Nizami rayonunun icra başçısı BU İŞÇİSİNDƏN XƏBƏRSİZDİR? -
İTTİHAM VAR...
Jurnalist Cəmil Məmmədliyə HÖKM OXUNDU
Şahid məhkəmədə generalın üzünə bunları dedi –
143 milyonluq oğurluq işi
Zurabişvili Makrona müraciət edib -
prezidentlə müxalifət hakim partiyaya qarşı
Qardaşının əməliyyat kağızı ilə təqaüdə çıxdı...
ASTARA SAKİNİ POLİS ZABİTİ HAQDA ŞOK İDDİALAR İRƏLİ SÜRÜR / VİDEO
İcra başçısının müavininə ağır ittihamlar... -
BU NƏDİ BELƏ?!
"Həkim mənə dedi ki, narazılığın var, get sən də özünü yandır..." -
44 günlük savaşada sürücü olaraq xidmət göstərən şəxsdən rəsmi qurumlara MÜRACİƏT
Əvvəlki
Sonrakı
Paşinyan istefa verir
1-04-2024, 15:01
Nardaran və Maştağada əməliyyat
– Müsəlman Birliyi Hərəkatının üzvü saxlanıldı / FOTO
16-03-2024, 14:33
VƏTƏNDAŞLARIN NƏZƏRİNƏ: Artıq üç uşağı olan şəxslər...
14-03-2024, 23:00
Neft bazarında çalxalanma: Bahalaşma Azərbaycan üçün nə vəd edir?
11-03-2024, 15:40
"Azəriqaz" İstehsalat Birliyi sədrinin vəzifəsindən azad olunduğu deyilir
7-03-2024, 19:39
Axtarış...
Baş Səhifə
Prizma
Siyasət
Sosial
Gündəm
Problem
Müsahibə
Region
Təhlil
Hadisə
Kriminal
İqtisadiyyat
Araşdırma
Ölkə
Dəfn olunan təhsil siyasətimiz
Azərbaycanda təhsil siyasəti "tünlük bazarı” anlayışından d
a aşağı səviyyədə durur
Çağdaş dünya düzənində ABŞ, Yaponiya, İngiltərə, Almaniya, Kanada, Fransa, İsrail kimi gəlişmiş dövlətlərdə hərbi və polis qüvvələri deyil, təhsil sektoru ən mühüm strateji sahə sayılır. Elə buna görə də bu dövlətlərin çağdaş dünya siyasətində özümlü yeri var. Yaponiyanın Ana Yasası və dövlət qanunvericliyində belə qeyd olunur: "YAPONİYA DÖVLƏTİNİN ƏSAS GÜC STRUKTURU – TƏHSİL NAZİRLİYİDİR”. Azərbaycanda isə təhsil siyasəti "tünlük (tolkuçka) bazarı” anlayışından da aşağı səviyyədə durur. Təhsil haqqında gözəl qanunlar qəbul edilsə də, təhsil siyasətimiz yox kimidir.
Aliminə və müəlliminə dilənçinin, hambalın gündəlik qazancından da aşağı maaş verən YAP siyasətinin mahiyyəti bundan ibarətdir. Bu problemin dərinləşməsində siyasi müxalifətin suçu YAP-çılardan az deyil. Nə iqtidar, nə də müxalifət təhsil strategiyasında cəmiyyətlə uzlaşan addımlar atmayıblar.
Yapon örnəyi
1957-ci ildə ABŞ dünya hegemonluğuna rəğmən yapon xalqından və dövlətindən açıq şəkildə üzr diləməklə yanaşı, milyardlarla dollar kompensasiya ödədi. 1945-ci ildə bəşəriyyətin ən dəhşətli faciəsi olan atom bombası Yaponiyanın Naqasaki və Xirosima şəhələrini yerlə yeksan etmişdi. Çünki, milyonlarla insanın ölümünə səbəb olan bəşəri faciənin gerçək mahiyyətini ABŞ-ın vicdanlı alimləri ortaya qoydular. Onlar bəşəriyyəti ayağa qaldıraraq atom izotoplarının fəsadlarının yüzillərlə davam edəcəyini bildirməklə yanaşı, insanlıq və humanizm naminə bunun qarşısının alınması yollarını da göstərdilər. ABŞ hökuməti məcbur olaraq, Yaponiyadan üzr diləməklə yanaşı, milyardlarla dollalıq yardımlar etdi. 1961-ci ildə ABŞ-ın Uzaq Doğu ekspertlərinin ölkənin ali qanunverici orqanları Senata və Nümayəndələr Palatasına təqdim etdikləri hesabatda bu qeydlər yer almışdı: "Yaponiya hökumətinə təqdim olunan ilk tranş maliyyə dəstəyindən 700 milyon dollar (indiki rəqəmlə 70 milyard) təhsil sektoruna ayrılıb.” Bu məsələni ABŞ hökuməti incələdiyi zaman Yaponiya hökumətinin cavabı belə olmuşdu: "O pullara biz Naqasaki və Xirosima tipli yüz şəhər tikə bilərdik. Gələcək nəsillərin onları düzgün idarə etməsi üçün milli kadrlarımız daha önəmlidir. Təhsil sistemi Yaponiya üçün birinci dərəcəli strateji və təhlükəsizlik sahəsi sayılır. Mədəniyyəti olmayan bir ölkənin aqibəti də yoxdur”. Elə o dönəmdən başlayaraq, Yaponiyada təhsil sektoru ən yüksək səviyyədə inkişaf edir. Buna görə də Yaponiya dünyada insanlığa ən çox dəyər verilən bir ölkə kimi tanınır. Yaponiyada adambaşına hər il çap olunan kitabların sayı 45-50 arasındadır. Məktəb müəlliminin aylıq gəliri polisin, prokurorun, hakimin, generalın maaşından 1.5 dəfə çoxdur. Orta məktəblərdə, universitetlərdə və kolleclərdə təhsil siyasəti nazirlik tərəfindən nizamlanır. Bir-birini təkrarlayan peşə sahələrinin təhsil nazirliyi tərəfindən qarşısı alınır. Universitet və kolleclər müəllimlərin və tələbələrin sayəsində elmi-texniki tərəqqi üçün çalışırlar. Hətta əldə olunan gəlirlər ədalətli şəkildə bölünür. Kimsənin haqqı tapdalanmır. Elmi kəşflər üçün nəhəng şirkətlər və fabriklər onları açıq şəkildə maliyyəlışdirir də. Dünyanın dörd bucağını elmi-texniki tərəqqi ilə heyran qoyan yapon zəkasının sirri bundadır. Ölkənin dinamizminin davamlılığı üçün tələbələrə və gənclərə üstünlük verilməsi Yaponiyanın başlıca strategiyası sayılır. Ona görə də sıravi vətəndaşların öz ölkəsinə inamı reytinq cədvəlinə görə dünyada ilk sırada yer alır. Yapon olmaq bir qürur mənbəyi hesab olunur.
Azərbaycan modelinin dəhşətləri
Keçmiş təhsil naziri Misir Mərdanovun kəraməti ucbatından təhsil sektorumuz tamamilə diz çökdürüldü. İllər boyu nazir işləsə də, bir dəfə də olsun təhsil siyasətinin dinamizmi yönündə gərəkən addımlar atmadı. Onun başlıca fəaliyyət düzəni universitetlərdə, orta məktəblərdə və kolleclərdə "müxalifət ovu” oldu. Hakimiyyətin yarıtmaz işindən narazı qalan mütəxəssisləri işdən qovmaqla təhdid siyasətini 1920-1930-cu illərdən sonra ilk dəfə olaraq yenidən rəsmiləşdirdi. Təhsil sektorunda çalışanlar sanki "ölüm düşərgələri” nin əsirlərinə çevrilmişdilər. Müəllimlərin maaşlarının çox aşağı olması, tədris kitablarının tədricən cılızlaşdırılması sanki məqsədli şəkildə rəsmiləşdirilirdi. Məsələn, ömrü boyu toylarda sintezator çalan və istedadsız tarzən kimi tanınan musiqiçi Siyavuş Kərimini "Milli Konservatoriya”nın rektoru vəzifəsinə yüksəltdi.
Biz Misir Mərdanovun kadr siyasətini necə yönəltməsi haqqında bir nəfərin adını sadalayırıq. Halbuki, ölkə başdan-başa belə kadrların sayəsində idarə olunur. Onu korporativ idarəetmə üzrə ixtisaslaşmış, qoruqçu Mikayıl Cabbarov əvəz etdikdən sonra, Azərbaycanın təhsil sistemi 1906-cı ildən üzü bu yana ilk dəfədir ən ağır dönəmini yaşayır. Ölkənin maliyyə və iqtisadi durumu böhranla üzləşdikcə, müəllimlər ordusunun və alimlərin sosial haqlarının müdafiəsi ağırlaşmaqda davam edir. Mikayıl Cabbarov bircə dəfə də olsun, bu problemlərlə ilgilənməyib.
Azərbaycanda sıravi polis çavuşunun maaşı alimin aylıq maaşından üç dəfə çoxdur. Bu faktın özü sübut edir ki, ölkə hərbi-polis qanunları ilə idarə olunur. Heç bir ölkədə alim və müəllimin bunca aşağılanması hallarına rast gəlinməz. Türk Dünyasının öndəri Mustafa Kamal Atatürk ölkənin Böyük Millət Məclisində yeni qurulan dövlətin strategiyasını bu sözlərlə ifadə etmişdi: "Ucqar kəndlərdə dərs deyən müəllimin maaşı valinin maaşından çox olmalıdır. Bunu unutmayın”. Azərbaycan müəllimi bu gün özünün və ailəsinin sosial ehtiyaclarını ödəmək üçün məcbur olaraq "repetitor”luq edir. Çünki, aylıq maaşının və sosial
hüquqlarının problemləri nazir Mikayıl Cabbarovu heç ilgiləndirmir. Bunun əsas səbəbi odur ki, alternativ təhsil sektorunun pullu xidmətə keçməsi sayəsində iri çəkili məmurların övladları "pullu məktəblər”də təhsil alırlar. Beləliklə orta və kasıb təbəqənin övladlarının necə təhsil alması kimsənin vecinə deyil.
Təqribi hesablamalara görə DİN, Müdafiə, DTX, XƏİ, FHN, Gömrük Komitəsi və digər güc strukturlarının ümumi büdcəsi təhsil və elm sahəsindən on dəfələrlə çoxdur. 2016-cı il üçün təhsil və elmə 1 milyard 713 milyon və 131 milyon manat vəsait ayrıldığı halda, məhkəmə və prokurorluğun büdcəsi 1 milyard 13 milyon manat təşkil edir. Halbuki bu sektorda çalışanların sayı təhsil sahəsində çalışanlardan dəfələrlə azdır. Məşhur şair, alim və pedaqoq, görkəmli ziyalı Famil Mehdi vaxtilə "Dilən professor, utanma dilən” şeiri ilə Azərbaycanın təhsil sisteminin xarakterini bədii dillə ifadə etmişdi. Bu şeirin yazılmasından 20 il ötsə də, durum heç də dəyişməyib. Azərbaycanda inşaatda fəhləlik edənin, çayxanada çay daşıyanın, bazarda hambal kimi çalışanın gündəlik gəliri orta hesabla 30 manat təşkil edir. Alimin və müəllimin gündəlik qazancı isə 7 manat 10 qəpikdir. Müəllim və alim baba bütün haqsızlıqlara "susur” və "dözümlü” olmağa çalışır. "Dözümlü xalq” ayaması da buna görə yaranıb. Çünki, təhsil sektorunda hər hansı bir islahat aparılmır. Gözə kül kimi üfürülən test siyasəti "bir pəncərə”li kimi görünsə də müəllimlərin heç bir problemini çözmür. Alimlərin elmi ixtiralarının Azərbaycanda bir qəpik də olsa, dəyəri belə yoxdur. Hökumət və cəmiyyət alimdən və müəllimdən yeni nəslin tərbiyələndirilməsini tələb edir. Hansı üzlə? Hansı məntiqlə? Bunun cavabını kimsə verə bilmir. Heç umurunda deyillər.
Ağlın məntiqi düzgün təhsildədir
İnsan ağlı, onun düşüncəsi, duyğuları və məntiqinin inkişafı ilkin təhsil sistemindən çox asılıdır. Əgər təhsil sahəsində problemlər varsa, deməli cəmiyyətin, özəlliklə yeni nəslin də problemləri yetərincədir. Təhsil sadəcə insana elm öyrətmir, həm də onun mənəvi baxımdan tərbiyələnməsi deməkdir. Çağdaş standartlarda yer alan təhsil sistemi informasiya və tərbiyə üzərində qurulub. Dünya dəyişir, onun ritmi sürətlə fərqli biçimdə formalaşır. Azərbaycanın təhsil sistemi isə hər ötən ildə daha da fəsadlarla müşahidə olunur. Faktiki olaraq müəllimlərin və alimlərin sosial hüquqlarının müdafiə olunmadığı bir dönəmdə tədrıs vəsaitləri də kiflənmiş düşüncə tərzinə yuvarlanır. Məsafəli tədris isə demək olar ki, yox kimidir. Dördpilləli klassik alman təhsil sisteminin heç bir izi qalmayıb.
Qonşu Gürcüstanda orta məktəblərdə tədris və təhsil sistemi yeni düşüncə üzərində köklənib. Orta məktəblərdə müəllim, valideyn və sağır şuraları bir araya gələrək illlik büdcəni, təhsil siyasətini uzlaşdıran qərarları verirlər. Beləliklə bəlli olur ki, hansı məktəbdə təhsil siyasəti necə aparılacaq. Bu üçlü şuralar direktor seçkisində də birgə qərar verirlər. Təyinat siyasəti aradan götürülüb. Təhsil nazirliyi əlaqələndirici statusla çıxış edir. İndiki dönəmdə bilgisayar və internet təhsil sistemi və klassik ənənələrin yaxşı dəyərləri harmoniya təşkil edir. Sonucda şagirdlər və müəllimlər təhsilə yaradıcılıq baxışı ilə yanaşırlar. Sabah orta məktəbi bitirən gənc həyatda nə edə biləcəyinə hazır olur. Bunun tək səbəbi keyfiyyətli təhsilin ölkədə bütün vətəndaşlara şamil olmasıdır.
Azərbaycanda təhsil və elm sahəsi üçün min ideal qanun qəbul edilsə də onun heç bir işlək mexanizmi olmayacaq. Ömründə dərs deməyən, pedaqoqikanın təcrübəsindən xəbərsiz Mikayıl Cabbarov nə qədər ki, təhsil naziridir, durum belə davam edəcək. O, bəlkə də yaxşı qoruq işçisidir, bankirdir, hüquqşünasdır. Ancaq, təhsil sektoruna nazir kimi rəhbərlik etməsi tamamilə yalnış addımdır. Mədəniyyət və Turizm naziri postunu məngirləyən Əbülfəs Qarayev kimi. Onun da bu sahədən tamamilə bilgisi yoxdur. Təhsil sektorunun inkişafının idarəetmənin demokratik olmasından keçir. Müəllimin və alimin aylıq maaşının, sosial haqlarının günün tələblərinə uyğun olmadığı yerdə təhsilin və tədrisin inkişafından danışmaq mümkün deyil. Milli təhsil sistemi deyilən bir anlayış da vardır. Bu yöndə demək olar ki, təhsil nazirliyi 1991-ci ildə dövlət bağımsızlığımıza qovuşan andan indiyə kimi hər hansı ciddi addımları atmayıb. Ona görə də təhsil sektorunda dinamizm deyilən anlam yoxdur. Orta Məktəb, litsey və kollec direktorları, universitet rektorları inzibati amirlik metodu ilə "cıbbılı diktatorlar”a çevriliblər. Onların əsas görəvi müəllimlər, şagirdlər və tələbələrin üzərində həbsxana düşərgəsinin rəisi statusunda inzibati amirlik metodu ilə idarəetmə düzənini qorumaqdır. Təhsilin maliyyələşdirilməsi sistemi dəyişməyincə, ölkəmizin intellektual baxımdan hər hansı bir uğurları da olmayacaqdır. Təhsil Nazirliyi "stavka” oyunu oynamaqla imtasiya edərək müəllimləri daha ağır durumda çalışmağa vadar etmə taktikasını sərgiləyir. Guya yaranmış böhrandan çıxış yolları arayır. Təhsilin maddi-texniki bazası qurulmadan bu sektorda başarıların ola bilcəyinə möcüzə kimi yanaşılır. Elə buna görə də hər il test imtəhanlarında ballar aşağı endirilir. Çünki, orta məktəbləri bitirənlər savadsızlar kütləsi kimi üstünlük təşkil edirlər. Universitetləri bitirənləri işə götürəndə onların savadlılıq dərəcəsini ölçmək üçün əlavə testdən keçməyə məcbur edilirlər. Azərbaycanın təhsil sisteminin nə qədər yarasız olduğunu elə bu faktın özü sübut edir.
Ənvər BÖRÜSOY
Oxşar Xəbərlər
Ödənişli təhsil ləğv ediləcəkmi?
Yaponiyalı nazir BDU-da
Tələbələrə şad xəbər
Bakı Dövlət Universiteti Rusiyanın 12 universiteti ilə memorandum imzalayıb
Xəbər lenti
Əfv Məsələləri Komissiyasının növbəti iclası keçirildi
Prezidentin köməkçisindən sülhməramlılarla bağlı
AÇIQLAMA
Nazirlikdən qan duruldan dərmanlarla bağlı
XƏBƏRDARLIQ
Prezidentdən Şuşa ilə bağlı
SƏRƏNCAM
Azərbaycanla bu ölkə arasında viza tələbi aradan qaldırılır
Aytən Səfərovanın düşdüyü qəzanın anbaan görüntüləri:
Cinayət işi açıldı
Dolların məzənnəsi ilə bağlı VACİB XƏBƏR
Nizami rayonunun icra başçısı BU İŞÇİSİNDƏN XƏBƏRSİZDİR? -
İTTİHAM VAR...
Bu ərazilərdə yerləşən sənədsiz EVLƏR SÖKÜLƏ BİLƏR -
AÇIQLAMA
Jurnalist Cəmil Məmmədliyə HÖKM OXUNDU
Şahid məhkəmədə generalın üzünə bunları dedi –
143 milyonluq oğurluq işi
Zurabişvili Makrona müraciət edib -
prezidentlə müxalifət hakim partiyaya qarşı
Qardaşının əməliyyat kağızı ilə təqaüdə çıxdı...
ASTARA SAKİNİ POLİS ZABİTİ HAQDA ŞOK İDDİALAR İRƏLİ SÜRÜR / VİDEO
İcra başçısının müavininə ağır ittihamlar... -
BU NƏDİ BELƏ?!
"Həkim mənə dedi ki, narazılığın var, get sən də özünü yandır..." -
44 günlük savaşada sürücü olaraq xidmət göstərən şəxsdən rəsmi qurumlara MÜRACİƏT
Yəhudi inəyi türk kələsi
-Xanəmir Telmanoğlu yazır
SON DƏQİQƏ:
Səfərbərlik Xidməti məlumat yaydı
Əfv sərəncamı kimlərə şamil olunacaq? -
VİDEO
Dövlətdən pul almaq istəyənlərin NƏZƏRİNƏ -
Mütləq bunları edin - RƏSMİ AÇIQLAMA
Keçmiş millət vəkili Hadı Rəcəbli VƏFAT ETDİ
“Mahal MTK” vətəndaşı DİDƏRGİN SALIB -
ÖZBAŞINALIQ!
Sabah Bakının 3 rayonunda qaz olmayacaq
Bu makiyaj vasitələri qocalmanı sürətləndirir -
Həkimdən ÇAĞIRIŞ
SON DƏQİQƏ!
Üç jurnalist polis idarəsinə çağırıldı
Azərbaycanın AŞPA-ya qayıtması ilə bağlı
SON DƏQİQƏ XƏBƏRİ
Gəncədə şagirdlər arasında dava -
Xəsarət alan var
İstanbulda DƏHŞƏTLİ ZƏLZƏLƏ olacaq:
"İnsanların qorunması mümkün deyil, yaxın vaxtlarda..."
Nəzir qutuları ilə bağlı müəmma:
Dini Komitə hələ də onlara nəzarət etmir
Tbilisidə parlament binasının qarşısında mitinq keçirilir
BAKIDA NÖVBƏTİ DƏLƏDUZLUQ CİNAYƏTİ -
"JEK"-in baş mühəndisnin oğlu 5 nəfəri aldatdı
Həcc ziyarəti ilə bağlı 500 nəfər aldadıldı:
QMİ-dən XƏBƏRDARLIQ
“Realmedia.az”ın baş redaktoru həbs edildi
Vəfat edən şəxsin pensiya kapitalı ilə bağlı VACİB XƏBƏR -
Rəşad Dağlı əfv olunur? –
Hüquqşünas ŞƏRTİ AÇIQLADI
Prezident bələdiyyələrlə bağlı qanunları TƏSDİQLƏDİ
"AAAF İnşaat"dakı milyonluq yeyinti faktları haqda açıqlama verdi, işdən çıxarıldı -
ŞİRKƏTİN KEÇMİŞ KOMENDANTINDAN RƏSMİ QURUMLARA MÜRACİƏT
“Sədərək Yusif”in oğlu hakim qarşısında
Prezident Şirvan suvarma kanalının təməlini qoydu
Müharibə veteranlarına şad xəbər:
80 manat artırılır – Deputat
Ulu Öndər Heydər Əliyevin ən çox sevdiyi insan, Zərifə xanım Əliyevanın anım günüdür
Akademik Zərifə Əziz qızı Əliyevanın 15 aprel anım günü
GÖZLƏRƏ NUR BƏXŞ EDƏN NURLU İNSAN
Polisə: “Yazma, bunu burax”, –
deyən şəxs başını bəlaya saldı
Azərbaycanda siqaretin qiyməti bahalaşacaq?
Payızda istilik qiymətləri bahalaşacaq? -
Rəsmi açıqlama
Sabah bu ərazidə su KƏSİLƏCƏK
Bu tarixlərdə dərs OLMAYACAQ
Əkin sahələrində çürümə başladı:
Bu məhsulun qiyməti kəskin bahalaşacaq
Zabrat-1 qəsəbəsində zibillər niyə daşınmır? -
FOTO
Saakaşvili xalqı "birliyə və hücuma" çağırdı
PRİZMA
Yəhudi inəyi türk kələsi
-Xanəmir Telmanoğlu yazır
MÜSAHİBƏ
1
2
3
4
5
6
Vahid Ələkbərovun keçmişi: "O, İdrisin cənazəsi ilə otaqda tək qaldı...."
- "Dedi ki, şalvarım cırıq olduğuna görə qalxıb oynaya bilmədim…”
Qatil əhmədləri elə televiziyaların belə proqramları yetişdirir...
-Müsahibə
Prezident İlham Əliyevin beynəlxalq media nümayəndələrinə verdiyi müsahibə
Prezident İlham Əliyevin “Euronews” televiziyasına verdiyi müsahibəsi
Zeynəb Xanlarovadan SƏRT SÖZLƏR:
"Sübut edin ki, demişəm uşaqpulu verilməsin, 50 ildir..." + VİDEO
Prezident İlham Əliyevin “Euronews” televiziyasına verdiyi müsahibə
TƏHLİL
"Rusiyanın bu ildən salamat çıxa biləcəyinə çox böyük şübhəm var" -
XAQANİ CƏFƏRLİ
SOSİAL
1
2
3
4
5
6
Nazirlikdən qan duruldan dərmanlarla bağlı
XƏBƏRDARLIQ
Bu ərazilərdə yerləşən sənədsiz EVLƏR SÖKÜLƏ BİLƏR -
AÇIQLAMA
Dövlətdən pul almaq istəyənlərin NƏZƏRİNƏ -
Mütləq bunları edin - RƏSMİ AÇIQLAMA
Bu makiyaj vasitələri qocalmanı sürətləndirir -
Həkimdən ÇAĞIRIŞ
Vəfat edən şəxsin pensiya kapitalı ilə bağlı VACİB XƏBƏR -
Müharibə veteranlarına şad xəbər:
80 manat artırılır – Deputat
{sape_links}{sape_article}