Hərbi qəniməti ŞƏXSİ MALI kimi istifadə etdi və... -
İTTİHAM VAR...
Yeni qərar bazarı silkələdi:
Azərbaycanda ət bahalaşacaq
Bu dərmanlarla bağlı qadağa ləğv edilir
Göygöl Suvarma Sistemləri İdarəsinin 1 milyon manatlıq tenderinin adı var, özü yox… -
İLGİNC FAKTLAR
Əfv Məsələləri Komissiyasının növbəti iclası keçirilib
Prezident İlham Əliyevin Moskvada Rusiya Federasiyasının Prezidenti Vladimir Putin ilə görüşü
Rusiya ilə Azərbaycan arasında əlaqələr möhkəmləndirilir
Prezident 2 fərman imzaladı
Bu ərazilərə DOLU düşəcək, YAĞIŞ yağacaq -
Sabahın HAVASI
Qadını benzinlə yandırdığı deyilən gənc vəzifəli şəxsin oğlu imiş
İlham Əliyev Sadır Japarovu qarşıladı
FOTOLAR
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentlərinin məhdud tərkibdə görüşü başlayıb
Əvvəlki
Sonrakı
Kəmaləddin Heydərova məxsus olduğu deyilən 357 milyonluq şirkət məhkəmə qarşısında
18-04-2024, 19:45
Paşinyan istefa verir
1-04-2024, 15:01
Nardaran və Maştağada əməliyyat
– Müsəlman Birliyi Hərəkatının üzvü saxlanıldı / FOTO
16-03-2024, 14:33
VƏTƏNDAŞLARIN NƏZƏRİNƏ: Artıq üç uşağı olan şəxslər...
14-03-2024, 23:00
Neft bazarında çalxalanma: Bahalaşma Azərbaycan üçün nə vəd edir?
11-03-2024, 15:40
Axtarış...
Baş Səhifə
Prizma
Siyasət
Sosial
Gündəm
Problem
Müsahibə
Region
Təhlil
Hadisə
Kriminal
İqtisadiyyat
Araşdırma
Ölkə
Suriyadan sonra Qarabağ? - Türkiyə-İran-Rusiya formatının yeni planı haqda politoloqdan şərh
Elxan ŞAHİNOĞLU
Türkiyə-Rusiya-İran formatı 20 dekabrda Moskvada ilk toplantısını keçirdi. Suriya böhranı başlayandan bu yana ilk dəfəydi ki, Türkiyə, Rusiya və İran xarici işlər və müdafiə nazirləri bir araya gələrək Suriya probleminin həlli yollarını birgə müzakirə etdilər.
Suiyada vətəndaş müharibəsi başlayanda və terrorçular da prosesə müdaxilə etdikdə Rusiya ilə İran ittifaq şəklində hərəkət edərək Bəşər Əsəd rejiminə dəstək verdilərsə, Türkiyə tamamilə fərqli mövqedən çıxış edərək, ABŞ, Avropa İttifaqı, Səudiyyə Ərəbistanı və Qətərlə ittifaqa üstünlük verərək, Suriya müxalifətinin yanında yer aldı. Ancaq zaman keçdikcə Türkiyə ilə Amerika arasındakı ittifaq çökdü, Vaşinqton Suriyada silahlı kürdələrə dəstək verməklə Ankaranın maraqlarının əleyhinə çıxdı. O biri tərəfdən Vaşinqtonun Türkiyədə 15 iyul hərbi çevrilişinə cəhdi planlaşdıran Fətullah Güləni Türkiyəyə iadə etmək istəməməsi Vaşinton-Ankara ikiliyinin üstündən xətt çəkdi.
Belə bir şəraitdə Türkiyənin Cumhurbaşqanı Rəcəb Təyyub Ərdoğan bir il öncə Rusiyanın hərbi təyyarəsinin vurulmasına görə rusiyalı həmkarı Vladimir Putindən üzr istəməklə xarici siyasət prioritetini dəyişdi. Amerikadan fərqli olaraq Rusiya Suriyadakı silahlı kürdələrə dəstəkdən əl çəkdi, Türkiyə qoşunlarının Suriyanın qərb vilayətlərini nəzarətə götürməsinə gözünü yumdu, üstəgəl iki ölkə arasında dondurulan bütün layihələr yenidən işə düşdü. Moskva bununla kifayətlənməyərək
Ankaranı daha çox Vaşinqtondan uzaqlaşdırmağa nail oldu. Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov hətta son açıqlamalarının dedi ki, Suriya məsələsində amerikalı rəsmilərlə saatlarla boş vaxt keçirib nəticə əldə etməməkdənsə Ankara ilə ortaq məxrəcə gəlmək daha asanddır. Və belə də oldu. Hələb şəhərinin şərq hissəsinin boşaldılması və müxalif qüvvələrin ailələri ilə birgə şəhəri tərk etməsi Moskva ilə Ankaranın gizli razılaşmasının nəticəsi idi. Vaşinqtonun bacarmadığını Ankara bacardı və Moskva ilə tərəfdaşlığını gücləndirdi. Bunun nəticəsi olaraq Türkiyə-Rusiya-İran formatı yarandı.
Ankara Əsəd rejiminə qarşı əvvəlki sərt ritorikasından imtina etməklə Moskva və Tehranla razılaşa biləcəyinə işarə vurdu. Üçlü ittifaqı Rusiya səfirinin Ankarada qətlə yetirməsi də pozmadı. Tam əksinə, Rusiya səfirinin qətlinin qarşısını ala bilmədiyinə görə üzərində mənəvi məsuliyyət hiss edən Ankara Moskva ilə daha sıx əməkdaşlığa məcburdur. Bu Rusiyanın da maraqlarına tam cavab verir. Məhz buna görə təyyarə olayından fərqli olaraq səfirin öldürülməsində Rusiya Türkiyəni günahlandırmadı, tam əksinə rusiyalı rəsmilər türkiyəli həmkarlarına verdikləri ilkin reaksiyaya görə minnətdar olduqlarını bildirdilər.
Suriya məsələsində Amerikanın oyundankənar vəziyyətdə qalması Türkiyə-Rusiya-İran üçlüyünün maraqlarına cavab verir. Hər üç dövlət Suriyanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləyir, hər üç dövlət bölgədə kürd dövlətinin yaradılmasını istəmir və hər üç dövlət beynəlxalq terrorçulara qarşı birgə mübazirə aparacaqlarını elan edirlər. Bundan sonra Türkiyə dəstək verdiyi Suriyanın silahlı müxalifətini Əsədlə danışıqlara təşviq etməlidir. Bunun əvəzində də Moskva və Tehran Əsədə hakimiyətinin bir hissəsini müxalifətlə bölüşməyə məcbur etməlidir. Çünki, Əsəd əvvəlkitək avtoritar üsullarla ölkəni idarə edə bilməyəcək. Əgər TRİ Suriyada qarşılarına qoyduqları məqsədə çatarsa, bu həmin formatın güclənməsinə və başqa regional problemlərin həllində də rolunun artmasına şərait yaradacaq.
Üçlü format Azərbaycanla Ermənistanı barışdırmaq üçün Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində də fəallaşa bilərmi?
Birincisi,
üçlü format Suriya məsələsində olduğu kimi Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində də Amerika və Avropanı kənarda qoymalıdırlar. İran çoxdan arzulayır ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli ilə uzaq ölkələr deyil, region ölkələri məşğul olsunlar.
İkincisi,
üçlü formatın işlək olması üçün Azərbaycan və Ermənistan Türkiyə-Rusiya-İran formatının Minsk Qrupunu əvəzləyəcəyini qəbul etməlidir. Onsuz da Minsk Qrupu formatı özünü doğrultmur, Amerika ilə Fransanın münaqişənin həllindəki rolu minimumdur. Ancaq yeni üçlü formatın qəbulu üçün rəsmi Bakı Tehranın, rəsmi İrəvan isə Ankaranın vasitəçi olmasına razlaşmalıdır. Məsələ burasındadır ki, rəsmi Bakı Tehranın, rəsmi İrəvan isə Ankaranın vasitəşliyndən ehtiyat edir. Buna baxmayaraq, bu məsələdə də söz sahibi Moskva ola bilər. Kreml, həm Bakını, həm də İrəvanı yeni formatı qəbul etməyə razı sala bilər.
Üçüncüsü,
yeni formatın Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində ön böyük uğuru Ermənistan hakimiyyətini "mərhələli həll” planını qəbul etməsi ola bilər. Bunun qarşılığında isə Azərbaycan və Türkiyə Ermənistanla münasibətləri normallaşdıracaqlarını, regional layihələrə qoşulacaqlarını vəd edə bilərlər. Ancaq atılacaq addımlar Rusiya və İranın da regional maraqlarına cavab verməlidir ki, həm Moskva, həm də Tehran Ermənistan hakimiyyətini "mərhələli həll” planına məcbur etsinlər.
Moskva və Tehranın regional maraqları təmin olunmadan hər iki dövlətin Azərbaycan torpaqlarının işğaldan azad edilməsində maraqları olmayacaq.
Oxşar Xəbərlər
Türkiyə rusların “S-400”-nə “KORAL”la cavab verəcək
Rusiya Türkiyəyə nota verdi
Vurulan rus təyyarəsinin pilotunun türkmənlərin əlinə keçdiyi bildirilir
İran da “Putin İttifaqı”na qoşulmaq istəyir
Xəbər lenti
Hərbi qəniməti ŞƏXSİ MALI kimi istifadə etdi və... -
İTTİHAM VAR...
"WhatsApp"dan hamını sevindirəcək YENİLİK: Artıq internet olmadan... +
FOTO
TƏCİLİ!
Fransa təyyarəsi Bakı hava limanında qəza enişi etdi
Yeni qərar bazarı silkələdi:
Azərbaycanda ət bahalaşacaq
Bu dərmanlarla bağlı qadağa ləğv edilir
Göygöl Suvarma Sistemləri İdarəsinin 1 milyon manatlıq tenderinin adı var, özü yox… -
İLGİNC FAKTLAR
Əfv Məsələləri Komissiyasının növbəti iclası keçirilib
Sabiq baş pediatr özünü güllələdi -
RƏSMİ AÇIQLAMA
Prezident İlham Əliyevin Moskvada Rusiya Federasiyasının Prezidenti Vladimir Putin ilə görüşü
Rusiya ilə Azərbaycan arasında əlaqələr möhkəmləndirilir
Prezident 2 fərman imzaladı
Bu ərazilərə DOLU düşəcək, YAĞIŞ yağacaq -
Sabahın HAVASI
Ayın 25 və 26-sı ilə bağlı
CİDDİ XƏBƏRDARLIQ
Qadını benzinlə yandırdığı deyilən gənc vəzifəli şəxsin oğlu imiş
İlham Əliyev Sadır Japarovu qarşıladı
FOTOLAR
Paytaxtın bu ərazilərində yeni parklar salınacaq -
2026-cı ildən...
45 yaşlı kişinin qaçırdığı qız ailəsinə qaytarıldı -
Yenilənib
Azərbaycan və Qırğızıstan prezidentlərinin məhdud tərkibdə görüşü başlayıb
Görün Bayden 32 il əvvəl Azərbaycana hansı pisliyi edib -
Faktlar açıqlandı
Təhsildəki kütləvi repititorluq... -
Məktəblər NƏ İŞƏ YARAYIR?
Sabiq deputatın qardaşı oğlunun 350 min vergi borcu var -
Ramiz Mehdiyevin qohumudur
Vətən müharibəsi qazisi Türkiyədə öldü -
FOTO
"3 müəllimə tarix dərsini pozaraq sinifə daxil olub, övladımı təhqir və təhdid ediblər" -
ŞİKAYƏT / FOTO
Gürcüstandan idxal qadağası:
qoyun əti bahalaşacaq
Ermənistandan Rusiyaya növbəti rədd cavabı
Professorla Ali Attestasiya Komissiyası arasında nə baş verib?
Azərbaycanda polisə çağırılan kişi özünü öldürdü
Sarıməmmədov Pirallahının icra başçısı olmaq üçün hərəkətə keçib?.. -
İLGİNC İDDİALAR...
İcra Hakimiyyəti sabiq nazirdən 133 minə “BMW 520i” alır –
Bazardakı qiymətdən 17,5 min bahadır
Deputatın tikdiyi binanın əyilməsi ilə bağlı XƏBƏRDARLIQ: -
Komissiya yaradılması təklif edildi
"Borrel Gürcüstanın daxili işlərinə qarışır, Aİ siyasətçiləri həyasız və yalançıdırlar" -
Gürcüstanın Baş naziri
Prezidentdən 4 kənd açıqlaması:
Müharibədən dərhal sonra...
Azərbaycanın xarici dövlət borcu açıqlandı
Onlar əfv olunmaq istəyir
Prezidentdən sülh sazişi ilə bağlı daha bir -
AÇIQLAMA
Qanda şəkəri salan meyvə
Məktəb direktoru 300 min manat mənimsədi
Həyət evi almaq istəyənlərə şad xəbər:
15-20 min manat ucuzlaşacaq
Azərbaycanda tütün məmulatlarının idxalı ilə bağlı qanuna yeni dəyişikliklər edildi
Ermənistan Qarabağ uğrunda heç vaxt müharibə etməyəcək -
Paşinyan
Dizləri bükülən Zaqatalanın Mübariz Əhmədzadə adlı QOCAMAN PROBLEMİ -
NƏ ZAMANA QƏDƏR?
SON DƏQİQƏ!
Azərbaycan və Ermənistan arasında delimitasiya prosesi başladı
Həbsdə olan jurnalistlər Prezidentə müraciət etdi -
ƏFV ÜÇÜN...
Məhkəmə Əvəz Zeynallı ilə bağlı QƏRAR VERDİ
Ramin Abdullayevin Gəncə sakinlərinə yaşatdığı Kərbəla müsibəti...
DAVAM EDİR...
Rayonlarda hava yağıntılı olub, şimşək çaxıb -
FAKTİKİ HAVA
Müəllimlərə şad xəbər
QOŞQAR TƏHMƏZLİNİN “PALMA YAĞI SEVGİSİ” –
Və sahibkarları qəfil yoxlamaq dərdi
Laçın sərhəd-buraxılış məntəqəsinin qurulmasından bir il ötür
Ərdoğanın İraqda imzaladığı sazişlərin Azərbaycana hansı təsirləri olacaq?
PRİZMA
Ənvər Börüsoyun adı gələndə…
MÜSAHİBƏ
1
2
3
4
5
6
Vahid Ələkbərovun keçmişi: "O, İdrisin cənazəsi ilə otaqda tək qaldı...."
- "Dedi ki, şalvarım cırıq olduğuna görə qalxıb oynaya bilmədim…”
Qatil əhmədləri elə televiziyaların belə proqramları yetişdirir...
-Müsahibə
Prezident İlham Əliyevin beynəlxalq media nümayəndələrinə verdiyi müsahibə
Prezident İlham Əliyevin “Euronews” televiziyasına verdiyi müsahibəsi
Zeynəb Xanlarovadan SƏRT SÖZLƏR:
"Sübut edin ki, demişəm uşaqpulu verilməsin, 50 ildir..." + VİDEO
Prezident İlham Əliyevin “Euronews” televiziyasına verdiyi müsahibə
TƏHLİL
"Rusiyanın bu ildən salamat çıxa biləcəyinə çox böyük şübhəm var" -
XAQANİ CƏFƏRLİ
SOSİAL
1
2
3
4
5
6
"WhatsApp"dan hamını sevindirəcək YENİLİK: Artıq internet olmadan... +
FOTO
Ayın 25 və 26-sı ilə bağlı
CİDDİ XƏBƏRDARLIQ
Paytaxtın bu ərazilərində yeni parklar salınacaq -
2026-cı ildən...
Qanda şəkəri salan meyvə
Həyət evi almaq istəyənlərə şad xəbər:
15-20 min manat ucuzlaşacaq
Müəllimlərə şad xəbər
{sape_links}{sape_article}