Keçən il yaponiyalı diplomatlar mənə danışdılar ki, müdafiə xərclərini artırmadan Yaponiya üçün nüvə çətirini təmin etməkdən ötrü Trampı necə kökləyiblər. Üç gün ərzində baş nazir Şinzo Abe Mar Laqoda Trampla qolf oynayıb və çox vaxt qolf tərəfdaşını, kurortu, onun zənginliyini və işgüzarlığını tərifləyib.

Ancaq bu, İranın dramatik şəkildə fərqləndiyi məqamdır: Tehran üçün Amerikaya və Trampa güzəştə getmək – yaxşı görünmək – hətta rəmzi olaraq, – baha başa gələcək məsələdir.

İran uzun illərdir ki, ABŞ-la bərabər səviyyədə və qarşılıqlı hörmət şəraitində danışıqlar aparacağını bəyan edir.

Bu tələb mədəni, tarixi və siyasi izahatlara malikdir. ABŞ İranın sabiq baş naziri Məhəmməd Müssədiqə qarşı 1953-cü ildəki hərbi çevrilişi təşviq etdiyinə, 1964-cü ildə İranda yerləşdirilən ABŞ hərbi personalına və onlardan asılı şəxslərə tam diplomatik immunitet verdiyinə, Vaşinqton şahın qəddar rejimini dəstəklədiyinə görə, iranlılar Birləşmiş Ştatları tərəfindən dərin alçaldılma hiss edir. Yəni Vaşinqton İranı özündən aşağı bir güc olaraq qiymətləndirir.

Nəticədə, əsas məqsəd yalnız İranın ləyaqətini bərpa etmək və ABŞ-ı İranla bərabər hüquqlu davranmağa məcbur edən danışıqlar aparmaq olub.

İranın təqdimatına əsasən, Trampa hər hansı bir güzəşt – yalnız rəmzi olsa da, – İranın məğlubiyyəti kimi qəbul ediləcək.

Bu, bizi siyasi faktorlara gətirib çıxarır: İran siyasəti hər hansı bir siyasətçinin Trampla danışıqlar masasının arxasına oturmasını çox çətinləşdirir. Bu halda Tramp İranı aşağı səviyyədə qiymətləndirmək və ya İranın ləyaqətini alçaltmaq hoqqası çıxara da bilər.

Hər hansı bir iranlı siyasətçi üçün bu, siyasi intihar olardı. Lakin İranın fraksiyalı siyasəti ucbatından rəqib siyasətçilər ABŞ-la məşğul olarkən, bu, Trampla həmsöhbətlik mənası verir. Hətta olmadıqda belə.

Ancaq bu, İranın Vaşinqtona hörmət göstərə bilməyəcəyini nəzərdə tutmur.

Potensial risklər