Tütün məsələsi üzərində bir az da dayaq. Çox tütün çəkirmiş. Xüsusilə "Kapital”ı yazarkən çəkdiyi qəlyanın sayı-hesabı yoxdur. "”Kapital” mənə çəkdiyim tütün qədər pul qazandırmadı”, – kürəkəni Pol Lafarqa deyib.

"Kapital”ı yazı yazarkən nə qədər çətinlik çəkdiyini bilməlisiniz, kürəyində çibanlar çıxdığından bəzi fəsilləri ayaq üstə yazıb. Lafarqa etiraflarında "Kapital”i bitirə bilməyəcəyi narahatlığını söyləyib. Çünki bu böyük əsəri yazarkən, həqiqətən, xəstə idi.

Qəlyana aludəçiliyindən tez-tez kibrit yandırırmış. Çünki tez-tez sönürmüş.

Qəhvə, həm də tünd qəhvə səhər yerindən qalxarkən istədiyi yeganə şey idi. Yemək yemirmiş demək olar ki…

"Don Kixot”u çox sevdiyinə təəccüblənmirəm. Marksın uşaqlarına yuxuya getmədən əvvəl sevdiyi romanı oxumağının səbəbi budur.

Necə işləyirmiş?

Mən tez-tez Londonda yolumu onun getdiyi kitabxanadan salırdım, çünki maraqlı idi və bu, "Jubilee Garden”dəki kitabxanadır.

Britaniya Kitabxanasında da çoxlu vaxt sərf edib, amma Marksın "mənim kitabxanam”da çalışdığı masa hələ də olduğu kimi qalır.

Digər mənbələrdən Marksın işlədiyi zaman kitablara qarşı rəhmli olmadığını öyrəndim. Yalnız səhifənin kənarlarını qatlamaqla kifayətlənməyib, qurğuşun qələmlə cızıqlar çəkirmiş. Bir də cümlələrin altından xətt çəkirmiş.

Bu, Hegelin tövsiyəsi idi.

Böyük filosof, pis şair