Zəfər Məmmədov “İpək yolu” Gömrük postuna necə rəis təyin edilib? -
İLGİNC FAKTLAR
"Milli ÖN" müştərinin pulunu UDDU... -
GİLEY
İsmayıl Hüseynov İSTİNTAQA CƏLB EDİLİB? -
İTTİHAM VAR!
Xalıqverdi elə zənn edir ki, bu meşələri ona XALİQ VERİB... -
Dövlət malı belə QARƏT OLUNUR
“«AZEA Grup» MMC pulumuzu vermir…” –
Bir qrup vətəndaş İlham Əliyeə müraciət etdi
“PUTİNİN İMTİNA EDƏ BİLMƏDİYİ ƏN QİYMƏTLİ İDEYASI...” -
“Rusiya iri miqyaslı hücum əməliyyatı keçirmək qabiliyyətində deyil, amma...”
Baş prokuror:
“Bu gün medianın inkişafı üçün bütün lazımi tədbirlər həyata keçirilib”
İlkin hərbi qeydiyyata alınanlar məcburi qaydada narkoloji müayinədən keçiriləcək -
RƏSMİ
“Veysəloğlu”
Şirkətlər Qrupu vətəndaşların cibinə girir - GİLEY
Tanınmış alim məhkəmə özbaşınalığı ilə ÜZ-ÜZƏ... -
Müraciət yaydı...
Ərzaqla bağlı narahatlıqlar -
Azərbaycan hansı tədbirlər görür?
SON DƏQİQƏ: Ordumuz Xankəndi ətrafındakı yüksəkliklər halqasını BAĞLADI - VİDEO
Əvvəlki
Sonrakı
Ordumuz 12 dəfə atəşə tutuldu
5-08-2022, 11:57
Şəhid Anar dəfn olunur -
Canlı
4-08-2022, 12:02
“Qisas” əməliyyatından sonra bölgədə vəziyyət necədir? -
MN AÇIQLADI
4-08-2022, 11:02
Laçın dəhlizində əməliyyat gedir?
MN rəsmisi - AÇIQLAMA
3-08-2022, 17:39
İlham Əliyev 9 fərman, 2 sərəncam imzaladı
2-08-2022, 17:44
Axtarış...
Baş Səhifə
Prizma
Siyasət
Sosial
Gündəm
Problem
Müsahibə
Region
Təhlil
Hadisə
Kriminal
İqtisadiyyat
Araşdırma
Ölkə
Ərzaq idxalımız getdikcə artır
- səbəblər
Ekspert: “Heç bir ölkənin özünü yüz faiz ərzaqla təmin etməsi mümkün deyil, amma”...
Ərzaq təhlükəsizliyinin yüksək səviyyədə təmin olunması uzun illərdir Azərbaycanda müzakirə mövzusu olaraq qalır. Faktiki olaraq bu müzakirələr ölkənin müstəqillik tarixi ilə eyni vaxtdan başlanıb. Ötən müddət ərzində iki dəfə bu istiqamətdə dövlət proqramı təsdiqlənib: “Azərbaycan Respublikasının ərzaq təhlükəsizliyi Proqramı” 2001-ci ildə, “Əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlı təminatına dair dövlət proqramı(2008-2015-ci illər). Bundan əlavə, 2015-ci ildə təsdiqlənmiş ”Azərbaycan Respublikasında kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalına və emalına dair Strateji Yol Xəritəsi"ndə də etibarlı ərzaq təminatına nail olunması qarşıya qoyulan hədəflərdən birini təşkil edir.
Lakin ötən illər ərzində Azərbaycanda ərzaq təhlükəsizliyinin təminatı baxımından ciddi uğurların əldə olunduğunu söyləmək qeyri-mümkündür. Əkinəyararlı torpaqları ölkə ərazisinin cəmi 0,9 faizinə bərabər olan Sinqapur ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunması səviyyəsinə görə dünyada ilk yerdədir. Ərazisinə nisbətdə əkinəyararlı torpaqları ondan qat-qat yüksək olan Azərbaycanda isə xaricdən ərzaq idxalı ildən-ilə artır. Dövlət Gömrük Komitəsindən verilən məlumata görə, bu ilin beş ayında Azərbaycan xaricdən ümumilikdə 650 milyon ABŞ dolları dəyərində ərzaq məhsulları alıb, bu da 2019-cu ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 2,6 faiz çoxdur.
Maraqlıdır ki, bu ilin 5 ayında ötən ilin eyni dövrü ilə müqayisədə əsas strateji ərzaq məhsulu olan buğda idxalında ciddi azalma var: ötənilki 551 min 443.82 tona qarşı bu il 341 min 835.27 ton buğda idxal etmişik. Lakin digər əsas ərzaq məhsulları üzrə baş verən artım nəticəsində ümumi ərzaq idxalımız ötən ilə nisbətən yüksək olub. Belə ki, ötən ilin 5 ayında 20 292.89 ton ət, 3 253.75 ton süd, 5 434.94 ton kərə yağı və süddən hazırlanmış digər yağlar, 20 702.12 ton düyü, 56 657.15 ton bitki və heyvan mənşəli yağlar və piylər idxal etmişik. Bu il isə həmin məhsullar üzrə müvafiq olaraq 22 574.34 min ton (11,2 faiz artım),4 431.04 ton (36,2 faiz artım), 7 198.35 ton (32,4 faiz artım), 28 682.17 ton(38,5 faiz artım), 68 355.30 (20,6 faiz artım) ton idxalımız olub. Bundan əlavə, çay idxalında 5,1 faiz, meyvə-tərəvəz idxalında isə 9,6 faizlik artım var.
2019-cu ildə ərzaq məhsulları idxalımız 1 milyard 644 milyon 360.26 min dollar olmaqla ümumi idxalımızın 12,3 faizini təşkil edib. 2018-ci ildə bu göstərici 1 milyard 370 milyon 596.07 min dollar və 11,95 faiz, 2017-ci ildə isə 1 milyard 403 milyon 818.51 min dollar və 15,99 faiz təşkil edib.
Bu zaman ümumi idxalımız 2019-cu ildə 13 milyard 667 milyon 237.83 min dollar, 2018-ci ildə 11 milyard 464 milyon 970.08 min dollar, 2017-ci ildə isə 8 milyard 782 milyon 7.55 min dollar olub. 2015-2016-cı illərdə neftin qiymətinin kəskin düşməsi nəticəsində dövlət qurumlarının idxalına ciddi məhdudiyyət tətbiq olunduğuna görə ümumi idxalımızda kəskin azalma olub.
Dövlət Statistika Komitəsinin hesablamalarına görə, Azərbaycanın buğda ilə təminatında idxaldan asılılıq səviyyəsi 2016-cı ildəki 47,1 faizdən 2018-ci ildə 35,2 faizə düşüb. 2019-cu ildə idxalın kəskin artımı ilə yəqin ki, bu göstəricidə yenidən artım qeydə alınıb.
Bütün növ mal-qara və quş əti ilə təminatda idxaldan asılılıq 2016-cı ildəki 12,1 faizdən 2018-ci ildə 17,5 faizə çatıb. Bu zaman mal əti idxalından asılılıq iki ildə 6,6 faizdən 15 faizə yüksəlib. Burada nəzərə almaq lazımdır ki, xaricdən idxal olunan diri mal-qara ət idxalında nəzərə alınmır. Halbuki son illərdə diri mal-qara idxalında çox ciddi artım var.
Düyü təminatında xaricdən asılılıq 2018-ci ildə 80,6 faiz, şəkərli-unlu qənnadı məmulatlarında 80,2 faiz, makaron məmulatlarında 76 faiz, bitki yağlarında 72,7 faiz, kərə yağında 29,4 faiz, şəkər istehsalı üçün xammalda 90,8 faiz, çayda 62,1 faiz təşkil edib.
Ötən il Azərbaycan xaricdən 1,6 milyon tona yaxın buğda idxal edib. İdxalın mühüm hissəsi Rusiyadan reallaşdırılıb. Bu il ölkə ərazisində müşahidə olunan quraqlığın taxıl istehsalında məhsuldarlığın azalmasına gətirib çıxaracağı gözlənilir. Xüsusilə Qərb bölgəsində payız və qış dövründə yağıntıların demək olar ki, düşməməsi taxılçılığa böyük zərər vurub. Hələlik quraqlığa daha az məruz qalan ərazilərdə taxıl biçininə başlanıb. İyunun 24-nə olan məlumata görə, ölkədə taxıl zəmilərinin 49,1 faizində biçin başa çatıb. 496 412,6 hektar biçilmiş sahədən 1 milyon 566 798,6 ton məhsul yığılıb. Hazırda taxıl üzrə orta məhsuldarlıq 31,6 sent/ha təşkil edir.
Arpa sahələrinin biçini yekun mərhələyə qədəm qoymaqdadır. Ölkə üzrə 370 min hektara yaxın payızlıq arpa əkini aparılıb, indiyədək 289 695,3 hektar sahədə biçin başa çatıb. Sahələrdən 880 080,5 ton arpa yığılıb. Arpa üzrə orta məhsuldarlıq 30,4 sentner təşkil edir. Yaxın zamanlarda Aran bölgəsi və dağətəyi rayonlarda arpa biçininin tam yekunlaşacağı gözlənilir.
Buğda sahələrində də biçin prosesi sürətlə davam edir. Ölkə üzrə 641 min hektar buğda sahəsinin 206 717,1 hektarında biçin yekunlaşıb. Sahələrdən 686 718,1 ton buğda yığılıb. Buğda üzrə orta məhsuldarlıq hazırda 33,2 sentner təşkil edir. Qeyd edək ki, bu il Azərbaycanda 1 010 218 hektar sahədə payızlıq taxıl əkilib. Maraqlıdır ki, bu ilin 5 ayında diri mal-qaranın əsas idxal ölkəsi olan Gürcüstandan idxalımız kəskin azalıb. İdxal illik müqayisədə 870,2 ton və ya 2 dəfə azalaraq 849,2 ton təşkil edib. Gürcüstan Milli Statistika İdarəsindən verilən məlumata görə, hesabat dövründə Azərbaycana ixrac edilən məhsulun ümumi dəyəri 1 milyon 545,4 min dollar təşkil edib ki, bu, ötən illə müqayisədə 1 milyon 071,5 min dollar və ya 41 faiz azdır.
2019-cu ilin ilk beş ayı ərzində isə Gürcüstan Azərbaycana 2 milyon 616.9 min dollar dəyərində 1 720,7 ton canlı iribuynuzlu mal-qara ixrac edib. Bu azalma koronavirus pandemiyasına görə tətbiq olunan sərt karantin tədbirləri ilə bağlıdır. Əvəzində isə Azərbaycan Gürcüstandan dondurulmuş mal əti idxalını artırıb. Gürcüstan statistika orqanının məlumatına əsasən, 5 ayda oradan 5,84 milyon dollar dəyərində 1 400 ton dondurulmuş mal əti idxal edilib. İllik müqayisədə Azərbaycanın Gürcüstandan tədarük etdiyi dondurulmuş mal ətinin çəkisi 1 390,2 ton və ya 143 dəfə artıb.
Hazırda koronavirus pandemiyası bütün dünyada ərzaqla təminat sahəsində ciddi təhlükələr formalaşdırır. Təsadüfi deyil ki, beynəlxalq təşkilatlar mütəmadi olaraq əsas ərzaq məhsullarının ixracatçılarını ixraca hədsiz məhdudiyyətlər tətbiq etməkdən çəkinməyə çağırırlar. Belə bir şəraitdə Azərbaycan kimi ərzaq təminatında idxaldan asılılığı yüksək olan ölkələr üçün təhlükə daha da artır.
İqtisadçı-ekspert Natiq Cəfərlinin sözlərinə görə, dünyada elə bir ölkə yoxdur ki, bütün ərzaq məhsulları ilə özünü tam təmin edə bilsin:
“Ərzaq təhlükəsizliyi məsələsinə elmi cəhətdən yanaşılmalıdır. Bu gün dünyada yüz faiz öz-özünü ərzaqla təmin edən ölkə yoxdur. Burada bir çox faktorlar rol oynayır: hansısa məhsulu bir ölkədə istehsal etmək həddindən artıq başa gəlir, ölkələrarası ticarət əlaqələri digər məhsulun idxalını daha səmərəli edir, bir başqa ölkənin müəyyən məhsulları yetişdirmək imkanları məhduddur və sair. Bu baxımdan, hansısa ölkənin tam ərzaq təminatına malik olması qeyri-mümkündür. Buna görə də söhbət hansısa ölkənin ərzaq təhlükəsizliyini təmin etmə səviyyəsindən danışmaq mümkündür. Azərbaycana gəlincə, uzun illərdir biz bu sahədəki problemləri deyirik, həll yollarını göstəririk, təəssüf ki, bir nəticə yoxdur”.
Ekspertə görə, Azərbaycanda ərzaq təminatı məsələsinə elmi yanaşma olmalıdır:
“Hansı məhsullarla özümüzü tam təmin etmək potensialımızın olduğu müəyyən edilməli, həmin sahələrdə dövlət dəstəyi, investisiya cəlbi yolu ilə inkişafa nail olunmalıdır. Burada əsas diqqət məhsuldarlığın artırılmasına yönəldilməlidir. Bütün elmi-praktik tədqiqatlar aparılmalı, hesablamalar həyata keçirilməli və təkmil bir dövlət proqramı qəbul edilməlidir. Yəni əvvəlcə aqrar sahəni prioritet elan edib, sonradan suvarma imkanlarını hesablamaq olmamalıdır. Bildiyiniz kimi, Azərbaycanda suvarma imkanları əvvəlcədən də məhdud idi, son illərdə qlobal iqlim dəyişikliyinin təsiri ilə daha da məhdudlaşıb. Hökumət 15 ilə yaxındır aqrar sahənin inkişafını proritet elan edib, bu ildən suvarma məsələsinə diqqət yetirməyə başlayıb. Hökumət Asiya İnkişaf Bankı, Dünya Bankı, Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı ilə müzakirələr aparılır. Halbuki əvvəlcə suvarma imkanları yaradılıb, sonra aqrar sektorun inkişafı qeydinə qalınmalı idi. Bu cür baş-ayaq işləməklə, əlbəttə, ərzaq təminatında idxaldan asılılıq artacaq. Ərzaq təhlükəsizliyi deyəndə, təbii ki, ilk ağla gələn buğda olur. Bizdə istehsal olunan buğdanın keyfiyyət göstəriciləri ərzaq məqsədilə istifadəyə imkan vermir. Ona görə də ildə təxminən 1,5 milyon ton ərzaq buğdası idxal edirik: Rusiyadan, Qazaxıstandan. O buğda ölkədə yerli buğda ilə 60/40, 70/30 faiz nisbətində qarışdırılıb ərzaq məqsədilə istifadə olunur. Bu qədər illər ərzində keyfiyyətli buğda istehsalını yoluna qoya bilməmişiksə, hansı ərzaq təhlükəsizliyindən danışmaq olar? Bu sahədə ilk addım keyfiyyətsizliyin səbəblərinin araşdırılması olmalıdır. Azərbaycanın özünütəminetmə imkanları geniş olan ərzaq məhsulları müəyyənləşdirilməli və onların istehsalı prioritet elan olunmalıdır”.
N.Cəfərlinin sözlərinə görə, çay, şəkər kimi xammalı demək olar ki, bütünlüklə xaricdən gətirilən məhsulları yerli istehsal adlandırmaq yanlışlıqdır:
“Onlarla adda Azərbaycan istehsalı kimi çay satırlar. Bu, kökündən yanlışdır. Şəkər də o cümlədən. Elə məhsullar var ki, onlarla bağlı idxaldan asılılığın qarşısını almaq mümkün deyil. Biz digər məhsullar üzrə istehsalı və ixracı artırmaqla ölkədən valyuta giriş-çıxışını tənzimləyə bilərik”.
Oxşar Xəbərlər
Baş nazirin müavini:“Azərbaycanda insanların qida ilə təmin olunması öz həllini tapıb”
Baş nazirin müavini:“Azərbaycanda insanların qida ilə təmin olunması öz həllini tapıb”
Azərbaycanda illik inflyasiya 2,8 faiz olub
Azərbaycanda bu məhsullar UCUZLAŞDI - SİYAHI
Xəbər lenti
Zəfər Məmmədov “İpək yolu” Gömrük postuna necə rəis təyin edilib? -
İLGİNC FAKTLAR
"Milli ÖN" müştərinin pulunu UDDU... -
GİLEY
İsmayıl Hüseynov İSTİNTAQA CƏLB EDİLİB? -
İTTİHAM VAR!
Xalıqverdi elə zənn edir ki, bu meşələri ona XALİQ VERİB... -
Dövlət malı belə QARƏT OLUNUR
“«AZEA Grup» MMC pulumuzu vermir…” –
Bir qrup vətəndaş İlham Əliyeə müraciət etdi
“Rəfiqəsinin ərini içirdib, evə salıb uşaq peydahlamaq...” -
Afətdən ŞOK AÇIQLAMA
“PUTİNİN İMTİNA EDƏ BİLMƏDİYİ ƏN QİYMƏTLİ İDEYASI...” -
“Rusiya iri miqyaslı hücum əməliyyatı keçirmək qabiliyyətində deyil, amma...”
Baş nazirdən ƏƏSMN-lə bağlı QƏRAR
Baş prokuror:
“Bu gün medianın inkişafı üçün bütün lazımi tədbirlər həyata keçirilib”
İlkin hərbi qeydiyyata alınanlar məcburi qaydada narkoloji müayinədən keçiriləcək -
RƏSMİ
“Veysəloğlu”
Şirkətlər Qrupu vətəndaşların cibinə girir - GİLEY
Müəllimlərin işə qəbulu:
“Proses bazara döndərilib”
Tanınmış alim məhkəmə özbaşınalığı ilə ÜZ-ÜZƏ... -
Müraciət yaydı...
Ərzaqla bağlı narahatlıqlar -
Azərbaycan hansı tədbirlər görür?
Arvadına əsəbiləşib 300 adamı evsiz qoydu:
Yevlaxdakı yanğınla bağlı YENİ DETALLAR
SON DƏQİQƏ: Ordumuz Xankəndi ətrafındakı yüksəkliklər halqasını BAĞLADI - VİDEO
300 manat alan pensiyaçı 345 manat alacaq -
Pensiyalarda böyük artım gözlənilir
RESPUBLİKA KLİNİK XƏSTƏXANASINDA NƏ DƏYİŞDİ?
- Bir xəstəxanada iki baş həkimə ehtiyac varmı?
Bakıda qazi tanışını güllələyib -
Marşrut xətti davası
Pedaqoji Universitetin bufeti OLİQARXLAR ÜÇÜNDÜR? -
“Nahar etmək 10 manat, çay 2 manat...”
"Bakı Mühəndislik Universiteti" milyona yaxın pulu görün, NƏYƏ XƏRCLƏYİR...
Səhiyyə Nazirliyinə məxsus olan dərmanlar ölkədə tapılmır... –
RƏSMİ QURUMLAR SUSUR…
Gələn aydan evlərin qiyməti BAHALAŞACAQ
Azərbaycandan iki ölkəyə iribuybuzlu heyvan və toyuqla bağlı QADAĞA
TikTokda hərbi polis kimi tanınan “Gülər”in evində axtarış aparıldı - Foto
İlham Əliyev Türkiyəyə getdi
“Payızda karantin tətbiq oluna bilər”-
TƏBİB rəsmisi
İnam Kərimovun milyonluq maxinasiyası və məhv edilən aqrar sektor -
ARAŞDIRMA
GENERALIN POMİDOR YETİŞDİRMƏSİ… -
Ceyhun Həsənovun yeni sort pomidoru ölkədə böyük marağa səbəb olub
Narkotikə görə həbs olunan polis yenidən HƏBS OLUNDU
Hidrometeoroloji Proqnozlar Bürosu:
Avqustun 10-dan başlayaraq...
Səfirlik işə qarışdı, Baş Prokurorluq göstəriş verdi, Fuad Məmmədov tərəfindən cinayət işi hələ də ört-basdır edilir... –
RUSİYA VƏTƏNDAŞINA QARŞI DƏLƏDUZLUQ
Xaçmaz sakini 20 kq narkotiklə tutulub - VİDEO
Şəkidə bu səhiyə ocağı AĞLI BAŞDAN ALIR... -
Sözün əsl mənasında...
Nazir polkovnik-leytenanta yeni vəzifə verdi -
ƏMR
Azərbaycan manatı dollara qarşı: bu gün məzənnə necədir?
Balababanın Səxavəti BALA-BALA DAĞIDIR... -
İTTİHAM VAR!
Əbülfəz Məlikov Kəmaləddin Heydərovun övladları ilə şərik olub? -
İLGİNC FAKTLAR
“Google”un məlumat mərkəzində partlayış:
Yaralananlar var
“QƏTİYYƏTLİ VƏ SÜRƏTLİ CAVAB OLACAQ...” –
ABŞ Rusiyanı yer üzündən silməklə hədələdi!
Azərbaycanda 2 rəis İŞDƏN ÇIXARILDI
Ülvi Quliyev DÖVLƏTƏ ŞƏRİK MİLYONLARI... -
"Daha əvvəlki vaxt deyil..."
Azərbaycanda karantin sərtləşdiriləcək? -
AÇIQLAMA
Ünvanlı sosial yardımın məbləği artıb
Şəmkir təhsilində HƏSƏN-HÜSEYN DAVASI... - İlk dəfədir ki...
Avqustun 10-dan hava şəraiti sabitləşəcək
Lənkəranda yol qəzası olub, 2 ölü, 1 yaralı var
COVID-lə populyarlaşdı, villasının qurbanı oldu
"Taxıl dəhlizi" ilə Ukraynadan ixrac edilən məhsulun həcmi açıqlandı
Dünya çempionu faciəvi şəkildə ÖLDÜRÜLDÜ
PRİZMA
KİV intahara çağırış, dövləti təhdid kimi səslənən sərlövhələrə yol verməməlidir
MÜSAHİBƏ
1
2
3
4
5
6
“5-ci kolonla bəzi müxalif qüvvələr dövlətçiliyimizə qarşı gizli ittifaq qurublar”
-Adil Əliyev
DÖVLƏTİN VERDİYİ EVİ MƏCBURİ KÖÇKÜN AİLƏSİNƏ BAĞIŞLADI, ÖZÜ İSƏ…
- Mərhum jurnalistin xanımından sensasion müsahibə
Düşünməmişdilər ki, sonradan bir ağıllı çıxıb, bunlardan ifadədəki ziddiyyətləri soruşacaq
- İLKİN SÜLEYMANOVUN VƏKİLİ DANIŞIR
Nərminin işi: Kriminoloq detalları açıqladı
Əli Babayev: “Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsi formal tədbir keçirib pul silməklə məşğuldur”
Gəncə şəhəri bu gün özünün intibah dövrünü yaşayır
TƏHLİL
Qarabağda müharibənin başlaması niyə real deyil? –
TƏHLİL
SOSİAL
1
2
3
4
5
6
“Rəfiqəsinin ərini içirdib, evə salıb uşaq peydahlamaq...” -
Afətdən ŞOK AÇIQLAMA
Baş nazirdən ƏƏSMN-lə bağlı QƏRAR
Müəllimlərin işə qəbulu:
“Proses bazara döndərilib”
300 manat alan pensiyaçı 345 manat alacaq -
Pensiyalarda böyük artım gözlənilir
RESPUBLİKA KLİNİK XƏSTƏXANASINDA NƏ DƏYİŞDİ?
- Bir xəstəxanada iki baş həkimə ehtiyac varmı?
Azərbaycandan iki ölkəyə iribuybuzlu heyvan və toyuqla bağlı QADAĞA
{sape_links}{sape_article}