Azərbaycanın enerji tarixində yeni bir səhifə açılıb. Mingəçevir şəhərində “8 Noyabr” Elektrik Stansiyasının istismara verilməsi təkcə ölkənin enerji sektorunda deyil, bütövlükdə iqtisadi və strateji inkişafında əlamətdar bir hadisədir. Prezident сənab İlham Əliyevin iştirakı ilə reallaşan bu açılış, Azərbaycanın enerji potensialını əhəmiyyətli dərəcədə gücləndirən və ölkənin gələcək inkişafı üçün möhkəm zəmin yaradan bir addım kimi qiymətləndirilir.
Bu layihənin miqyası və əhəmiyyəti onun texniki göstəricilərində aydın şəkildə özünü büruzə verir. “8 Noyabr” Elektrik Stansiyası 1880 meqavat gücü ilə təkcə Azərbaycanın deyil, bütövlükdə Cənubi Qafqazın ən böyük elektrik stansiyasıdır. Bu nəhəng güc, ölkənin enerji sisteminin səmərəliliyini artırmaqla yanaşı, Mingəçevirin regionun enerji mərkəzi statusunu daha da möhkəmləndirəcəkdir. Hazırda Azərbaycanın ümumi elektrik enerjisinin 40 faizdən çoxunun məhz Mingəçevirdə istehsal olunması bu şəhərin ölkə energetikasındakı tarixi və müasir rolunu bir daha təsdiq edir.
Azərbaycanın müstəqilliyinin ilk illərində üzləşdiyi enerji qıtlığı və çətinliklər bu gün əldə edilən uğurların fonunda daha kəskin təzad yaradır. O dövrdə köhnəlmiş infrastruktur və yanacaq çatışmazlığı səbəbindən enerji istehsalı tələbatı ödəyə bilmirdi. Hətta televiziya yayımlarının belə gecə yarısı dayandırıldığı o illərdə, əhalinin və müəssisələrin fasilələrlə də olsa elektrik enerjisi ilə təminatı əsasən Ulu Öndər Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə hələ 1974-cü ildə təməli qoyulan “Azərbaycan” İstilik Elektrik Stansiyasının hesabına mümkün olurdu. Bu tarixi irs və Mingəçevirdə formalaşmış güclü kadr potensialı bugünkü uğurların təməlini təşkil edir.
Son 20 il ərzində Azərbaycan öz enerji sistemini, demək olar ki, sıfırdan quraraq böyük bir transformasiya həyata keçirmişdir. Ölkənin müxtəlif bölgələrində yeni stansiyaların tikilməsi və mövcud infrastrukturun, o cümlədən Mingəçevirdəki stansiyanın yenidən qurulması bu siyasətin tərkib hissəsidir. 2018-ci ildə “Azərbaycan” İstilik Elektrik Stansiyasında baş vermiş qəza və onun nəticəsində ölkənin böyük bir hissəsinin işıqsız qalması, bu sahədə islahatların nə qədər zəruri olduğunu bir daha göstərdi. Həmin hadisədən sonra atılan praktiki addımlar, xüsusilə 2018-ci ildə “Azərbaycan” İES-in yenidən qurulması və 2020-ci ilin iyununda stansiyaya yeni həyat verilməsi ilə nəticələndi. Hazırda “Azərbaycan” İES 1800 meqavat, yeni “8 Noyabr” stansiyası 1880 meqavat, Su Elektrik Stansiyası isə 400 meqavatdan çox gücə malikdir.
“8 Noyabr” stansiyasının inşasının qısa müddət ərzində - cəmi iki il ərzində tamamlanması özlüyündə bir rekord göstəricidir. Bu uğurun arxasında mövcud enerji bazası, Azərbaycan energetiklərinin peşəkarlığı və beynəlxalq tərəfdaşların töhfəsi kimi amillər dayanır. Layihənin həyata keçirilməsində İtaliya və Çin şirkətlərinin iştirakı, Azərbaycanın etibarlı strateji tərəfdaşlarla qurduğu səmərəli əməkdaşlığın bariz nümunəsidir.
Stansiyanın iqtisadi səmərəsi təkcə generasiya gücünün artması ilə məhdudlaşmır. Yeni və müasir texnologiyaların tətbiqi sayəsində şərti yanacaq sərfiyyatı kəskin şəkildə aşağı düşəcək. Bu, öz növbəsində, Azərbaycan üçün strateji əhəmiyyət kəsb edən təbii qaza qənaət etməyə imkan yaradacaq. Dünya bazarlarında Azərbaycan qazına tələbatın artdığı bir şəraitdə, daxili istehlakda qaza qənaət edilməsi ixrac imkanlarını birbaşa artırır və ölkəyə əlavə valyuta gəliri gətirir. Bu strategiya, eyni zamanda, bərpaolunan enerji layihələri ilə də tamamlanır. 2030-cu ilə qədər 6500 meqavat "yaşıl enerji" gücünün yaradılması planı Azərbaycanın ümumi generasiya gücünü əhəmiyyətli dərəcədə artırmaqla yanaşı, təbii qaz ixracını daha da şaxələndirməyə imkan verəcək.
Beləliklə, “8 Noyabr” Elektrik Stansiyası düşünülmüş enerji siyasətinin məntiqi nəticəsidir. Bu layihə bir neçə mühüm məqsədə xidmət edir: ölkənin enerji təhlükəsizliyini tam təmin edir, iqtisadiyyata əlavə gəlirlər gətirir, ixrac potensialını artırır və Azərbaycanın Cənubi Qafqazın aparıcı enerji mərkəzi kimi rolunu sarsılmaz edir. Bu, həm də hər bir ölkənin milli təhlükəsizliyinin təməli olan enerji müstəqilliyinin təntənəsidir.

İxdiyar Nəcəfov

Qaraçuxur bələdiyyəsinin sədri

Sozcu.info