Əvvəlki Sonrakı

Trampın planı dərc edildi

Dünən, 13:24

KİV: Türkiyə istənilən vaxt Rusiya və Ukrayna arasında vasitəçiliyi bərpa etməyə hazırdır

4-08-2025, 08:32

Ərdoğan İraqın baş naziri ilə PKK-nın tərksilah edilməsini müzakirə edib

13-07-2025, 14:49

NAXÇIVANDA DEPUTATI BIÇAQLAMAQ İSTƏDİLƏR – Biabırçı olay + FOTO

4-07-2025, 23:20

ABŞ İrana yeni sanksiyalar tətbiq edib

3-07-2025, 22:15

Azərbaycanda televiziya nə üçün tənəzzül edir? – İNFORMASİYA TƏHLÜKƏSİZLİYİ ÜÇÜN VACİB MƏQAMLAR

 

Sosial şəbəkələrin və elektron KİV-lərin inkişafına baxmayaraq, ənənəvi media bu gün də əhaliyə informasiya çatdırılmasında başlıca rol oynayır. Özünün əlverişliliyinə və təsvir, mətn, səs yolu ilə informasiya verilməsindəki universallığına görə, televiziyalar isə bun gün cəmiyyətə ən effektli təsir vasitəsidir.
Əlbəttə, bu gün hər bir İnternet istifadəçisi istənilən hadisənin və ya əhvalatın təsvirini sosial şəbəkələrdə, özü də "onlayn” rejimdə yerləşdirə bilər. Lakin təsvir edilənin obyektiv şəkildə qavranılması üçün təkcə şəkil kifayət eləmir. Hadisə, keyfiyyətli jurnalistika informasiyası materialı ilə müşayiət edildikdə, anlaşıqlı olacaq. Ona görə də, televiziya hələ uzun müddət boyunca insanlara informasiya təsirinin əsas vasitəsi olaraq qalacaqdır.
Əlbəttə, yayım formaları dəyişə bilər, peyk, İP televiziyaları inkişaf edə, materialların translyasiyası üçün internetin imkanlarından istifadə edilə bilər, lakin KİV olaraq, TV-nin mahiyyəti əvvəlki kimi qalacaq.
Bu gün televiziyaların informasiya agentlikləri ilə yanaşı, beynəlxalq xəbər xronikasını formalaşdırmaları tamamilə qanunauyğundur. Bu, xüsusilə də böhran və münaqişə məqamlarında, fövqəladə vəziyyətlərdə baş verir.
Bununla belə, informasiyanın əsas tədarükçüsü faktiki olaraq, ona yaxın dünya KİV liderləridir – BBC, CNN, Euronews, "Əl-Cəzirə” televiziya kanalları, "Röyter”, "Assoşieyted press”, "Frans-press”, TASS informasiya agetnlikləri və s.  Həmçinin, Amerikanın "Vaşinqton post”, "Nyu-York tayms”, Britaniyanın "Qardian”, Almaniyanın "Şpigel” və "Frankfurter Alqemayne”, Fransanın "Le Mond” və "Fiqaro” və başqaları kimi, beynəlxalq ictimai rəyə mühüm təsir göstərən nüfuzlu qəzetlər də vardır.
Bu KİV-lərin əksəriyyətinin müəyyən siyasi meylləri vardır. Lakin onlar hadisələri faktları təhrif eləmədən işıqlandırır, səhih informasiya təqdim edirlər. Onlara qarşı tamaşaçılarda, oxucularda böyük etibara səbəb olan da bu cəhətləridir.
Təəssüf ki, Azərbaycanda yerli televiziya da, qəzetlər kimi, əsas informasiya tədarükçüsü rolunu tədricən itirməkdədir. Bunun səbəbi, hadisələri birtərəfli işıqlandırdıqları üçün əhalinin onlara etibarının itirilməsidir. TV-lərdə cəmiyyəti narahat edən məsələlərlə bağlı debatlar praktiki olaraq yoxdur. İnsanlar lazımi informasiya almadıqda, KİN onlar üçün maraqsızlaşır. Digər tərəfdən telekanallar maddi-texniki bazanın və peşəkarlığın zəifliyi üzündən hətta əyləncəli proqramlara belə, tamaşaçı cəlb edə bilmirlər.
Bunun əvəzinə, ölkə sakinlərinin əksəriyyəti kabel televiziyasından istifadə edir, ya türk, ya da Rusiya telekanallarına baxırlar. Əhali xəbərləri onlayn mediadan, sosial şəbəkələrdəki profillərindən daxil olaraq oxuyur. Ona görə də Azərbaycanın əksər vətəndaşlarının qavrayışında əsas informasiya mənbəyi "Facebook” şəbəkəsidir.
Hansısa fövqəladə vəziyyətin baş verməsi zamanı, insanlar onları maraqlandıran informasiyanı internetdəki sosial şəbəkələrdə axtarmağa başlayırlar. O, isə heç də həmişə səhih olmur, əksinə, muzdla yazılmış, çox vaxt isə qəsdən təxribat xarakterli olur. Bütün bunlar cəmiyyəti çaşdırır, düşüncələri azdırır, onu qeyri-sağlam qüvvələrin təsirlərinə məruz qoyur və lokal miqyaslarda, bəzən isə qlobal mənada situasiyanın sabitliyinin pozulmasına aparan hərəkətlərin səbəbinə çevrilə bilir.

Axı, televiziya cəmiyyətin inkişafında, insanların mədəni səviyyəsinin yüksəldilməsində və maarifləndirilməsində əsas rolu oynaya və bununla da əhalinin yaradıcı potensilaından daha tam istifadə edilməsinə səbəb ola bilər. Televizya bir tərəfdən dövlət – digər tərəfdən isə cəmiyyət və vətəndaşlar arasında əsas kommunikasiya vasitəsidir.
Hakimiyyət öz siyasətinin mahiyyətini izah etmək üçün televiziyanın imkanlarından istifadə etməlidir və eyni zamanda cəmiyyəti narahat edən problemləri efirdən dinləməyə hazır olmalıdır. Yalnız bu şərtlər altında televiziya özünə qarşı etibarı qaytara bilər. Dövlət televiziya vasitəsi ilə əhalini maarifləndirir, insanların zövqlərini və əxlaqını formalaşdırır, bu isə cəmiyyətin savad və mədəniyyət səviyyəsinin qalxmasına kömək edir. Sosial inkişaf ilə birlikdə bu, möhkəm sabitliyin rəhnidir. Çünki, savadlı və mədəni insan heç vaxt oulistlərin təsirinə məruz qalmayacaqdır. O, məsələn, böhran dövrlərində dövlətin üzləşə biləcəyi çətinliklərə anlayışla yanaşacaqdır.
Təəssüf ki, hazırda Azərbaycanda televiziyanın tənəzzülü prosesi gedir. Nadir istisnaları çıxmaqla, teleməkanda əyalətçilik, aşağı səviyyəli əyləncə şouları çiçəklənir, primitiv seriallar göstərilir.
Bu sahədə islahatların vaxtı yetişib. İlk növbədə, nəzarətedici orqan olan Milli TeleRadio Şurasının (MRTŞ) quruluşunu dəyişmək lazımdır. Oraya təcrübəli televiziya mütəxəssisləri ilə yanaşı, ziyalıların görkəmli nümayəndələri gəlməlidir. Onlar televizyanın yaradıcı və etik standartlarını formalaşdırmalıdırlar. Bundan başqa, dövlətin televiziya sahəsinə ayırdığı vəsaitlərin paylaşdırılmasında dəyişiklik aparmaq lazımdır.
2018-ci ildə AzTV və İctimai Televiziya dövlət büdcəsindən 50 milyon manatdan artıq vəsait alacaqlar. Dövlət və intimai televiziyanın birbaşa maliyyələşdirilməsinə bu vəsaitin yarısı bəs edər (Onlar özləri də reklamdan qazanmaq imkanına malikdirlər).
MRTŞ qalan məbləğı, müsabiqə əsasında, özəl və dövlət telekanallarında tematik proqramlara, o cümlədən tarixi-vətənpərvərlik və elmi-poulyar iqtiqamətli verilişlər arasında paylaşdıra bilər. Bu da telekanallar arasındakı rəqabəti gücləndirə bilərdi. Yeri gəlmişlən, əvvəllər başqa kanalların da çatmağa cəhd göstərdikləri peşəkar standart hədlərini müəyyənləşdirən ANS kanalının efirə qayıdışı da buna kömək edə bilərdi.
KİN nəşrlərinin maliyyələşdirmə sahəsində də islahat aparmaq lazımdır. Cüzi tirajlı əlliyə qədər KİV-i saxlamaqdansa, 5-6 ədəd nisbətən tanınmış nəşrləri dəstəkləmək, qrantları onlar arasında maraqlı yaradıcılıq layihələrinin real müsabiqəsi əsasında bölüşdürmək daha məqsədəuyğun olardı. Xüsusi layihə vasitəsi ilə, vaxtilə populyar olan "Ayna-Zerkalo”nun yenidən nəşrə başlamasına kömək etmək arzuolunan olardı.
Media menecerləri və jurnalistlərin yüksək səviyyədə hazırlanmasına diqqəti artırmaq da lazımdır. Bunun üçün media kadrlarının xaricə təhsil almağa göndərilməsi üçün beynəlxalq donorların qrantlarından istifadə etmək də olar. Onlar da öz növbələrində gələcəkdə öz  milli müasir jurnalistika məktəblərini yaradardılar. Müasir dünyada keyfiyyətli media və PR olmadan nə effektli siyasət, nə də uğurlu, mədəni biznes ola bilməz.


Oxşar Xəbərlər

Əflatun Amaşov: Savadı olmayanlar da onlayn mediada meydan tapıblar
Ərdoğanın "gizli ordusu"
Prezidentin köməkçisi KİV-lərə xəbərdarlıq etdi
Əflatun Amaşovdan qəzetləri xilas çağırışı: “ƏDV ləğv olunsun”

Xəbər lenti

PRİZMA

Trampla Baydenin fərqi
Trampla Baydenin fərqi

MÜSAHİBƏ

TƏHLİL

8 avqust- Rusiyanın və İranın ikiqat məğlubiyyəti
8 avqust- Rusiyanın və İranın ikiqat məğlubiyyəti

SOSİAL