Suraxanıda növbəti qanvermə aksiyası keçirilb
-Foto
3 dərəcə şaxta, QAR, güclü külək -
Sabahla bağlı XƏBƏRDARLIQ
Azərbaycanda bəzi vəzifəli şəxslərə rütbə ömürlük veriləcək
Baş redaktorun ədliyyə naziri Fərid Əhmədova
MÜRACİƏTİ
“Dövlət və özəl tibb müəssisələrində “Ultravist” yoxa çıxıb”
İran xarici hərbi qüvvələrin Xəzər ətrafına gəlməsinə qarşıdır
Ermənistan Rusiyanı "satqınlıq"da ittiham edir
ƏLİYEV VƏ RƏİSİNİN GÖRÜŞÜ NİYƏ BAŞ TUTMADI? –
“Tehranın siyasəti Bakıda ciddi suallar yaradır”
Talıbovlar yenidən meydan oxuyur:
Naxçıvanda nə baş verir?
Ramiz Mehdiyev məhkəmə qarşısında -
Bu hüququndan məhrum edilə bilər
Azərbaycanda yeni televiziya fəaliyyətə başlayır
Mərkəzi Bankın faiz qərarı -
Manatın taleyi...
Əvvəlki
Sonrakı
Nardaran və Maştağada əməliyyat
– Müsəlman Birliyi Hərəkatının üzvü saxlanıldı / FOTO
16-03-2024, 14:33
VƏTƏNDAŞLARIN NƏZƏRİNƏ: Artıq üç uşağı olan şəxslər...
14-03-2024, 23:00
Neft bazarında çalxalanma: Bahalaşma Azərbaycan üçün nə vəd edir?
11-03-2024, 15:40
"Azəriqaz" İstehsalat Birliyi sədrinin vəzifəsindən azad olunduğu deyilir
7-03-2024, 19:39
"İstəməzdik ki, Ermənistan da Ukraynanın taleyini yaşasın"
- Rusiya
6-03-2024, 16:45
Axtarış...
Baş Səhifə
Prizma
Siyasət
Sosial
Gündəm
Problem
Müsahibə
Region
Təhlil
Hadisə
Kriminal
İqtisadiyyat
Araşdırma
Ölkə
“İNSANLARI ÖLDÜRƏN COVID-19 DEYİL” - Professor koronavirusun yeni ştamları haqqında həqiqətləri açıqladı
"Öpüşüb-görüşməkdən imtina etməklə yoluxmanı kəskin azalda bilərik"
İki ilə yaxındır dünya səviyyəsində koronavirus infeksiyası ilə mübarizə aparılır. Bu müddət ərzində virusun yaratdığı xəstəlikdən qorunmağın yolları, müalicə metodları haqqında çox yeni bilgilər öyrənmişik. Bununla belə, praktika göstərir ki, hələ də insanlarda bir çox məqamlara dair dəqiq məlumat yoxdur.
Koronavirusdan effektiv müdafiə üsulları haqqında Azərbaycan Tibb Universitetinin mütəxəssislərinin açıqlama və tövsiyələri daim maraqla qarşılanır. Odur ki, ATU-nun Farmakologiya kafedrasının müdiri, professor Musa Qəniyevin COVID-19-la əlaqəli əhalini maraqlandıran sualları cavablandırmasını xahiş etdik.
Professor M.Qəniyev ilk olaraq hər bir kəsi narahat edən məsələ - vaksinlərin mənfi təsirinin olub-olmaması ilə bağlı fikirlərini açıqladı: “
1796-cı ildən etibarən, yəni vaksinlərin praktik istifadəsinə başladığı ildən ta bu günədək peyvənd - viral infeksiyalardan ən etibarlı qorunma vasitəsidir. Peyvəndləmə hər il yer kürəsində 3 milyondan çox əhalini ölümün pəncəsindən xilas edir. Vaksin müvafiq infeksiyanın orqanizmdə “nisbi xəstələnmə modeli”ni yaradır. Bu səbəbdən də peyvənddən sonra inyeksiya yerində ağrının olması, hətta bu ağrının bir neçə gün davam etməsi, qızdırma, üşütmə, halsızlıq, ishal, baş, əzələ, oynaq ağrısı və s. olması normal gözləntilərdir. Yəni, bunlar peyvəndin yan təsirləri deyil. Bu, yalnız formalaşan immunitetə orqanizmin lokal və ya sistem reaksiyasıdır ki, qısa müddətdən sonra tamamilə aradan qalxır”.
Professor vurğulayır ki, istənilən infeksiya kimi COVID-19-a qarşı təbii immunitetin yaranması xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Belə ki, infeksiyaya yoluxub sağalmış insanlarda əmələ gələn immunitet həmin virusa qarşı ən müasir peyvəndlərin belə əmələ gətirdiyi immunitetdən dəfələrlə güclü olur: “
Çünki təbii xəstələnmə fonunda orqanizm virusun hansısa bir fraqmentinə qarşı deyil, canlı virusun bütün subvahidinə (örtük təbəqə, matriks və nukleoprotein sırası) qarşı, hüceyrə yaddaşına total şəkildə həkk olunan, aktiv immunitet formalaşdırır. Odur ki, mutant ştamından asılı olmayaraq, bütün təkrar yoluxma halında insan bu infeksiyaları çox yüngül, yəni mövsümi infeksiya kimi keçirir”.
M.Qəniyevin sözlərinə görə, COVID-19-un əsas yoluxma mənbəyi hava-damcı yolu, yəni nəfəs-nəfəsə dayanmaq, xüsusən öpüşüb-görüşmək kimi ünsiyyət formasıdır. Odur ki, öpüşüb-görüşməkdən imtina etməklə də, yoluxma sayının kəskin azalmasına nail olmaq mümkündür.
Professor COVID-19-la bağlı digər vacib bir məqama da toxundu. Onun sözlərinə görə, hər gün sosial şəbəkələrdə kiminsə virusdan ölümü xəbəri verilir. Bu da digər insanlara güclü psixoloji təsir göstərir:
“Əslində ölümün səbəbi rəsmi mənbələrə istinadən yalnız patoloq-anatomun təsdiqindən sonra verilməlidir. Naməlum ölüm səbəbləri COVID-19-un statistikasına salınmamalıdır. Bunu etmək cinayətdir. Hər bir şüurlu insan bilməlidir ki, ölüm canlı aləm üçün haqdır və qaçılmazdır. Canlı toxuma, postnatal inkişafın yaş dövrlərinə uyğun olaraq, məruz qaldığı mərhələli dəyişikliyin hər birində subhüceyrəvi genom vahidi itirərək, irsiyyətini yaşatmaq üçün sonda canlı həyata əlvida deyir. Yəni, ölüm həyatın sonu yox, yeni həyatın başlanğıcıdır. Bu ölümlər əbədi yaşam qanunudur”.
Professor hesab edir ki, insanları qorxudub onların psixoloji sarsıntı keçirməsinə səbəb olmaqdansa, hər kəsə daha düzgün və elmə əsaslanan məlumatların verilməsi daha doğrudur.
Professor Musa Qəniyev əvvəlki ştamlara nisbətən daha yoluxucu və daha aqressiv olan “Lyambda” və “My” ştamlarının yayılması haqqında xəbərlərə də aydınlıq gətirdi. Onun sözlərinə görə, bu ştamlar COVID-19-dan genom fərqliliyi göstərən 24 mutant ştamdan bir neçəsidir:
“Onların hər birinin ayrı-ayrılıqda mutasiya variantları var. Məsələn, “Lyambda” ştamının virogen fəallığına nisbi təsir göstərən səkkiz, virogen fəallığına praktik olaraq təsir göstərməyən, iyirmi funksional aktiv mutasiyası vardır. Bunların içərisində yalnız T76I и L452Q, eləcə də NTD-domeni mutasiyasının patogen fəallığının yüksək olması ehtimal olunur. T76I и L452Q mutasiyası virusu tənəffüs yolu epitel hüceyrələrinin ACE2 reseptorlarına bağlayan SHCO14 spayka (yapışan) zülal fraqmentinin özündə, sonuncu isə, spayka zülalın özünün bağlandığı domendə baş verir.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) avqustun 30-da nəzarətə götürdüyü və hazırda dünyada koronavirusa ümumi yoluxmanın cəmi 0,1%-ni təşkil edən “My” ştamında genom dəyişikliyi, yenə də virusu ACE2 reseptorlarına bağlayan SHCO-14 spayka zülalında baş verir, yəni 146 N nuklen əlavəsi (N-terminal domendə, AAC kodonda 3 nukleotid- Aspargin aminturşusu (Asn/N) əlavəsi) və furin parçalanma- genom sahəsində (S1/S2 parçalanma saytı) P681 mutasiyası. Göründüyü kimi, istər “Lyambda”, istərsə də “My” ştamında ana virus – COVID-19-dan fərqlilik yalnız SHCO-14 zülalında törənən dəyişiklikdir. SHCO-14-ün yeganə funksiyası virusa yoluxmanın təminatçısı olmaqdır. Odur ki, bu struktur vahidində törənən dəyişiklik heç bir halda virusun patogen fəallığı və letallıq əmsalının yüksəlməsi və ya xəstəliyin ağır gedişinə səbəb ola bilməz”.
Professor xatırlatdı ki, COVID-19-un genom fərqliliyi göstərən bütün mutantları, o cümlədən “Lyambda” və “My” ştamları da ana ştamdan müəyyən xüsusiyyəti (məsələn, yoluxdurma əmsalı və s.) ilə fərqlənməlidir. Bu, mutasiyaya uğramanın əsas şərtidir, əks halda ana ştamın (COVID-19) mutasiyaya məruz qalmasını söyləmək olmaz. İstər təbii immunitet, istərsə də peyvəndləmə nəticəsində formalaşan immunitet - hər kəsi, bütün mutant ştamlardan, o cümlədən, “Lyambda” və “My” ştammndan da aktiv şəkildə qorumalıdır
. Belə şəxslərdə virusa təkrar yoluxma ehtimalı 0,002 faiz nisbətindən yüksək olmamalıdır. Odur ki, müsahibimiz bu ştamların yalnız ehtimal olunan xüsusiyyətlərini reallıq kimi qiymətləndirib yazmağın, danışmağın, insanları şiddət altında saxlamağın yolverilməz olduğunu bildirdi. Professor elmi məntiq və fundamental klinik müşahidə və tədqiqatlara söykənməyən, yanlış fərdi yanaşmaların ictimailəşdirilərək geniş əhali içərisində yayılmasının, yalnız stress, qorxu, mənəvi sarsıntı və tərki-dünyalığa xidmət etdiyini vurğuladı.
Professor M.Qəniyev onu da söylədi ki, əhalinin 40-60%-nin vaksinləşəcəyi təqdirdə guya virusun daha dözümlü mutant ştamlar yaradacağı ilə bağlı deyilənlər də əsassızd
ır: “Bu mutasiyalar virus RNT-sinin simbioz yaşamağa xidmət edən, letallıq mutasiyasının nəticəsi kimi əmələ gəldiyindən, vaksinlərin ona təsiri, ana ştama təsirilə müqayisədə daha güclü olmalıdır. Həmçinin, istənilən virus populyasiyasında əsaslı genom fərqliliyi göstərən, letallığı çox yüksək və son dərəcə patogen virus ştamı, yalnız orqanizmin məlum virus ailəsini mütləq şəkildə “özündən təcridə” son cəhdi halında əmələ gələ bilər. Ana ştamın (COVID-19) bu dəyişikliyə uğraması üçün ən azı 8-10 il vaxt lazımdır”.
Professor Musa Qəniyev sonda əminliklə bildirdi ki, COVID-19 insanları öldürmür:
“İnsanları öldürən profilaktik və şəxsi gigiyenik tədbirlərə əməl olunmaması, ruhi sarsıntı, stress, gərginlik, koronavirusa görə yaranan endogen ölüm qorxusudur. COVID-19-dan qorunmanın ən sadə və etibarlı yolu - yalnız adi gigiyenik tələb və normal ünsiyyət formalarına əməl etmək və koronavirus “xofunu” birdəfəlik unutmaqdır”.
Oxşar Xəbərlər
"Hazırda istifadə edilən vaksinlər mutasiyaya uğrayan virusun yaratdığı
Bəzi tibb işçilərinin əməkhaqlarına əlavənin müddəti uzadılıb
“COVID-19 sonsuzluğa səbəb olur” - Araz İbrahimov
Ramiz Mehdiyevin nəvəsinin toyuna qatılan deputatla bağlı RƏSMİ AÇIQLAMA
Xəbər lenti
Suraxanıda növbəti qanvermə aksiyası keçirilb
-Foto
3 dərəcə şaxta, QAR, güclü külək -
Sabahla bağlı XƏBƏRDARLIQ
Azərbaycanda bəzi vəzifəli şəxslərə rütbə ömürlük veriləcək
Avtomobili ağ və qırmızı olmayan taksi sürücüləri nə etməlidirlər? -
AÇIQLAMA
Baş redaktorun ədliyyə naziri Fərid Əhmədova
MÜRACİƏTİ
“Dövlət və özəl tibb müəssisələrində “Ultravist” yoxa çıxıb”
Martın 29-u ilə bağlı əhaliyə XƏBƏRDARLIQ -
RƏSMİ
İran xarici hərbi qüvvələrin Xəzər ətrafına gəlməsinə qarşıdır
Ermənistan Rusiyanı "satqınlıq"da ittiham edir
Taksilərlə bağlı qərardan sonra "Prius"lar UCUZLAŞACAQ? -
QİYMƏTLƏR/FOTO
ƏLİYEV VƏ RƏİSİNİN GÖRÜŞÜ NİYƏ BAŞ TUTMADI? –
“Tehranın siyasəti Bakıda ciddi suallar yaradır”
Talıbovlar yenidən meydan oxuyur:
Naxçıvanda nə baş verir?
Ramiz Mehdiyev məhkəmə qarşısında -
Bu hüququndan məhrum edilə bilər
Azərbaycanda yeni televiziya fəaliyyətə başlayır
Mərkəzi Bankın faiz qərarı -
Manatın taleyi...
“Mənə vəzifəli şəxsin köməyi ilə 185 min dollar ziyan vurub”
31 mart -Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü
Putinin fəlakətli son səhvi İŞİD Rusiyaya qarşı müharibəyə başlayır
Emin Ağalarov və atasından “Crocus” qurbanlarına 100 milyonluq yardım
Prorektorun qətlini sifariş etməkdə təqsirləndirilənlərə ağır cəza istənildi
Sumqayıtda uşaq xəstəxanasının həyətində körpə meyiti tapıldı
Ev alanlara ŞAD XƏBƏR: Çıxarış veriləcək -
DETALLAR
Kamran Əliyev tutduğu vəzifədən azad edildi
Ombudsman icra başçısını təltif etdi
-Foto
Bakı metrosunun bir stansiyasında alışma olub -
VİDEO
Gəncə şəhər Şəhidlər Xiyabanı zibil içindədir-
İCRA ORQANI HARA BAXIR?
Azərbaycanda yeraltı təkanlar günü-gündən artır:
Güclü zəlzələ gözlənilirmi?
Gülağa Bağırovun 1 milyon manatdan çox pul xərclədiyi
TENDERLƏRİN AQİBƏTİ NECƏ OLUB?
"Rusiyanın bu ildən salamat çıxa biləcəyinə çox böyük şübhəm var" -
XAQANİ CƏFƏRLİ
Sabah havanın temperaturu 21 dərəcəyədək artacaq
Parkinq sabotajı: Məmurların pul qazanmaq ehtirası, yoxsa...
“Azərbaycanda varlıların işğal etdikləri torpaqlar var”: Komitə sədrindən AÇIQLAMA -
FOTO
3 ay əvvəl hökm oxunan zabitlər azadlığa buraxıldı
Lerikdə baş verən kütləvi zəhərlənmə ilə bağlı
RƏSMİ AÇIQLAMA
Bakıda qəbiristanlıqda çayxana tikmək istəyiblər -
ŞOK GÖRÜNTÜLƏR
Tblisidə parklanma qiymətləri -
ARAŞDIRMA
Ailə üzvlərinin qətlində ittiham olunan Əhməd Əhmədovdan
XƏBƏR VAR
Bu da Nigar Camalın QARDAŞI -
FOTO
Rubl görün neçəyə oldu -
SON DƏQİQƏ
30 yaşadək olan şəxslərin DİQQƏTİNƏ! -
Müdafiə Nazirliyi ELAN VERDİ VİDEO
Azərbaycanda ardıcıl 5 gün iş olmayacaq -
RƏSMİ
SON DƏQİQƏ!
XİN məlumat yaydı
Azərbaycanın quru sərhədləri açılmayacaq
Novruz bayramı Azərbaycan xalqının ən mühüm bayramlarından biridir
Prezident İlham Əliyev: Azərbaycanda separatçılığa birdəfəlik son qoyduq və suverenliyimizi, ərazi bütövlüyümüzü bərpa etdik
Dördüncü dəfədir ki, bayram tonqalı azad edilmiş Qarabağ torpağında qalanır
Prezident İlham Əliyevin Xankəndi şəhərində Azərbaycan xalqını Novruz bayramı münasibətilə təbriki
Rusiyaya işləməyə gedənlərə yeni QADAĞA
Bakıda liftdən meyit tapıldı
DİN-dən "Narkotələ" əməliyyatı:
157 kq narkotik ələ keçdi, 28 nəfər tutuldu (VİDEO)
PRİZMA
31 mart -Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü
MÜSAHİBƏ
1
2
3
4
5
6
Vahid Ələkbərovun keçmişi: "O, İdrisin cənazəsi ilə otaqda tək qaldı...."
- "Dedi ki, şalvarım cırıq olduğuna görə qalxıb oynaya bilmədim…”
Qatil əhmədləri elə televiziyaların belə proqramları yetişdirir...
-Müsahibə
Prezident İlham Əliyevin beynəlxalq media nümayəndələrinə verdiyi müsahibə
Prezident İlham Əliyevin “Euronews” televiziyasına verdiyi müsahibəsi
Zeynəb Xanlarovadan SƏRT SÖZLƏR:
"Sübut edin ki, demişəm uşaqpulu verilməsin, 50 ildir..." + VİDEO
Prezident İlham Əliyevin “Euronews” televiziyasına verdiyi müsahibə
TƏHLİL
"Rusiyanın bu ildən salamat çıxa biləcəyinə çox böyük şübhəm var" -
XAQANİ CƏFƏRLİ
SOSİAL
1
2
3
4
5
6
Avtomobili ağ və qırmızı olmayan taksi sürücüləri nə etməlidirlər? -
AÇIQLAMA
Martın 29-u ilə bağlı əhaliyə XƏBƏRDARLIQ -
RƏSMİ
Taksilərlə bağlı qərardan sonra "Prius"lar UCUZLAŞACAQ? -
QİYMƏTLƏR/FOTO
Ev alanlara ŞAD XƏBƏR: Çıxarış veriləcək -
DETALLAR
Azərbaycanda yeraltı təkanlar günü-gündən artır:
Güclü zəlzələ gözlənilirmi?
Bu da Nigar Camalın QARDAŞI -
FOTO
{sape_links}{sape_article}