Doğma Azərbaycanımız dünyada söz sahibinə çevrilmiş, sürətlə inkişaf edən dövlətdir. Müasir Azərbaycan 30 ilki dövrdən tamamilə fərqlidir. Həyata keçirilən genişmiqyaslı islahatlar artıq həyatın bütün sahələrində özünü açıq şəkildə büruzə verir. Bütün fəaliyyət sahələrində, o cümlədən dövlət idarəçiliyinə aid olan fəaliyyət sahələrində, eləcə də müstəqilliyimizin ilk illərində qəbul edilmiş, bu gün müasir tələblərə cavab verməyən qanunvericilik aktlarında da özünü açıq şəkildə büruzə verir.

Hiss olunur ki, keçmiş illərdə qəbul edilmiş qanunların təkmilləşdirilməsi, beynəlxalq normalara uyğunlaşdırılması zərurəti yaranıb. Ona görə də “Siyasi partiyalar haqqında” yeni Qanunun yaradılması da dövrün tələblərindən biridir. Belə bir vaxtda “Siyasi partiyalar haqqında” yeni Qanunun qəbul edilməsi vacib olan məsələlərdəndir. Artıq qüvvədən düşmüş “Siyasi partiyalar haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu 30 il bundan əvvəl - 1992-ci il iyunun 3-də qəbul edilmişdi. Ölkədə formalaşan yeni siyasi konfiqurasiya qanunvericilik sahəsində də siyasi sistemin təkmilləşdirilməsi üçün Milli Məclis tərəfindən lazımi addımların atılmasını zəruri etmişdir. Bu baxımdan Milli Məclisdə təmsil olunan bütün siyasi partiyaların nümayəndələri “Siyasi partiyalar haqqında” yeni qanun layihəsinin hazırlanması üçün Milli Məclisin sədrinə müraciət etməsi zərurəti yarandı.
Yeni qanun layihəsinin hazırlanması zamanı Venesiya Komissiyasının 2010-cu ildə qəbul etdiyi “Siyasi partiyaların fəaliyyətinin hüquqi tənzimlənməsi barədə vəziyyət”, Venesiya Komissiyasının və ATƏT-in Demokratik Təsisatlar və İnsan Hüquqları üzrə Bürosunun 2021-ci ildə qəbul etdiyi “Ukraynanın Siyasi partiyalar haqqında Qanununun layihəsinə dair birgə rəy”, inkişaf etmiş 24 ölkənin təcrübəsi, ölkədə fəaliyyət göstərən siyasi partiyalardan 47-sinin Milli Məclisə yazılı formada təqdim edilmiş 250-dən çox təklif, o cümlədən parlamentdə komitə və plenar iclaslarda deputatlar tərəfindən irəli sürülmüş 100-dən çox təklif nəzərə alınıb.
Qanun layihəsinin hazırlanması zamanı Milli Məclisin tarixində ilk dəfə olaraq komitə iclasına çıxarılmazdan əvvəl sənəd parlamentin saytında rəy və təkliflərin bildirilməsi üçün yerləşdirilib və Sosial Tədqiqatlar Mərkəzi tərəfindən layihədə əksini tapmış əsas məsələlər ilə bağlı ictimai rəy sorğusu keçirilib. Sənədin ictimai əhəmiyyətinəzərə alınaraq təklif olunan layihə ilə bağlı siyasipartiyaların, qeyri-hökumət təşkilatlarının, politoloqların vəmedia nümayəndələrinin iştirakı ilə iki ictimai dinləmətəşkil olunub.

Yeni qanunda diqqət çəkən məqamlar da vardır. Yeniqanunun qəbulundan sonra hər kəs bərabər şəkildə siyasipartiya yaratmaq və ya mövcud siyasi partiyaya daxilolmaq hüququna malikdir. Dövlət qeydiyyatdan keçmişbütün siyasi partiyaların sərbəst fəaliyyətinə təminat verilir. Həmçinin dövlət siyasi partiyaların təsis edilməsi vəfəaliyyətlərinin həyata keçirilməsi üçün, hüquqlarına vəqanuni mənafelərinə əməl olunmasına bərabər hüquqişərait yaradılmasına təminat verir. Əsas məqamlardan biridövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına siyasi partiyalaramaliyyə yardımı göstərilir. Qanunla nəzərdə tutulmuşhallar istisna olmaqla, dövlət və yerli özünüidarəetməorqanlarının, vəzifəli şəxslərin siyasi partiyalarınfəaliyyətinə müdaxiləsinə yol verilmir.
Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyasını vəAzərbaycan Respublikasının qanunlarını pozan siyasipartiyaların fəaliyyətinə yalnız məhkəmə qaydasında xitamverilə bilər: Daha bir demokratik xüsusiyyəti də qeydetmək lazımdır. Siyasi partiyanın dövlət qeydiyyatı, fəaliyyətinin dayandırılması və ləğvi ilə bağlı mübahisələrəapellyasiya məhkəməsi tərəfindən baxılır. Eyni zamanda, siyasi partiyaların müxtəlif məqsədlərlə təsis edilməsi vəfəaliyyəti də qanunda öz əksini tapıb.

Əvvəlki qanundan fərqli olaraq, yeni qanun siyasipartiyaya ictimai-siyasi nəşrlərin, digər təbliğat və təşviqatmaterialların hazırlanması və satışı ilə bağlı sahibkarlıqfəaliyyəti ilə məşğul olmağa icazə verir. İcazə verilmişsahibkarlıq fəaliyyətinin növləri ilə məşğul olmaq, həmçinin“Media haqqında qanuna uyğun olaraq çap mediasınıtəsis etmək üçün siyasi partiya təsərrüfat cəmiyyətləriyarada bilər və ya onlarda iştirak edə bilər. 
Elçin Seyfullayev
Suraxanı RİHB-nin Bülbülə QİƏD üzrə nümayəndəsi

Sozcu.info