Tarixi və siyasi təhlillərə əsaslanaraq, Qarabağ bölgəsi Azərbaycanın suverenliyi və ərazi bütövlüyü kontekstində strateji əhəmiyyətə malikdir. 200 il əvvəl çar Rusiyasının təşəbbüsü ilə bu torpaqlara erməni əhalisinin köçürülməsi bölgədə demoqrafik dəyişikliklərə və nəticə etibarilə uzunmüddətli qarşıdurmalara yol açdı. Bu proseslər nəticəsində yerli azərbaycanlı əhalinin kompakt yaşadığı məntəqələrdə etnik təzyiq artırıldı, toponimlər dəyişdirildi və münbit torpaqlar ələ keçirildi.

        1905–1907-ci və 1918–1920-ci illərdə baş verən etnik təmizləmə hadisələri Rusiya imperiyası ilə erməni qruplaşmalarının birgə fəaliyyəti nəticəsində minlərlə azərbaycanlı soydaşımızın qətlinə səbəb oldu. Bu hadisələr tarixçi və hüquqi sənədlərlə təsdiqlənir və Azərbaycan milli tarixində soyqırımı nümunəsi kimi qiymətləndirilir. 1948–1956-cı illərdə və 1988-ci il deportasiyalarından sonra isə Ermənistan ərazisində azərbaycanlıların mövcudluğu demoqrafik olaraq aradan qaldırıldı. Bu, bölgədə monoetnik statusun yaradılması siyasətinin bir hissəsi kimi qiymətləndirilir.

        1990-cı illərin əvvəllərində Azərbaycanın müstəqilliyinin ilk illərində işğalçılıq siyasətinin həyata keçirilməsi, səriştəsiz daxili rəhbərlik və beynəlxalq cəzasızlıq şəraiti ilə üst-üstə düşdü. Ulu Öndər Heydər Əliyev milli və beynəlxalq forumlarda dəfələrlə qeyd etmişdir ki, Azərbaycanın işğal altında olan əraziləri—Şuşa, Zəngilan, Cəbrayıl, Qubadlı, Laçın və Füzuli daxil olmaqla—mütləq azad olunacaq. Bu çıxışlar Azərbaycanın dövlətçilik prinsiplərinin və hüquqi əsaslarının təzahürüdür.

        ATƏT-in Minsk qrupu və BMT-nin qətnamələrinə baxmayaraq, Ermənistanın davam edən təxribatları və “dənizdən-dənizə Ermənistan” ideyası regionda münaqişənin dondurulmasına səbəb oldu. 2016-cı ilin aprel döyüşləri Lələtəpədə Azərbaycanın hərbi və strateji gücünü nümayiş etdirdi və işğalçı tərəfi təxribata davam etməkdən çəkindirmədi.

       2020-ci il sentyabrın 27-də Ermənistan silahlı qüvvələrinin təxribatı nəticəsində Azərbaycan Ordusunun əks-hücum əməliyyatı başlandı. Bu əməliyyat, Azərbaycan dövlətinin suverenliyi və xalqının hüquqlarını qorumaq məqsədilə zəruri addım olaraq qiymətləndirilir. Əks-hücum əməliyyatları zamanı ordunun strukturlaşdırılmış hərbi planlaması, dövlət-iqtidar birliyi və xalqın milli iradəsi birləşərək 44 günlük Vətən müharibəsində nəticələrə nail oldu.

       Prezident cənab İlham Əliyevin bəyanatına əsasən: “Birinci və İkinci Qarabağ müharibəsi şəhidləri bizim qəlbimizdə əbədi yaşayacaq. Allah bütün şəhidlərimizə rəhmət etsin. Hətta hər bir ağır yaralı zabitimiz, əsgərimiz bilməlidir ki, onu normal həyata qaytaracağıq. Biz bu qələbəyə görə onlara borcluyuq.” Bu ifadələr müasir müharibə siyasətində humanitar yanaşmanın vacibliyini göstərir.

Ulu Öndər Heydər Əliyevin dövlətçilik prinsipləri və strateji baxışları, Azərbaycanın qələbəsində həlledici amil olmuşdur. Onun milli maraqları prioritetləşdirməsi, dövlətin müdafiə imkanlarının möhkəmləndirilməsi və beynəlxalq hüquq çərçivəsində fəaliyyət strategiyası Müzəffər Ali Baş Komandan cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə uğurla davam etdirilmişdir. Bu isə müharibənin qaçılmazlığının həm tarixi, həm də hüquqi əsaslarını ortaya qoyur.

Beləliklə, 44 günlük Vətən müharibəsi Azərbaycan xalqının milli iradəsi, dövlətçilik prinsipləri və ordunun strateji planlamasının məntiqi nəticəsi kimi qiymətləndirilir. Müharibənin qaçılmaz olması, həm də 30 illik işğal və beynəlxalq cəzasızlıq şəraitinin davamı olaraq ortaya çıxmışdır. Ulu Öndər Heydər Əliyevin və Prezident cənab İlham Əliyevin dövlətçilik irsi, ordunun strukturlaşdırılması və xalq-iqtidar birliyi Azərbaycanın haqq savaşını və tarixi qələbəsini təmin etdi.

Rəşad Mürşüdov

Suraxanı RİH-nin Zığ qəsəbə inzibati ərazi dairəsi üzrə nümayəndəsi

Sozcu.info