Emin Ağalarov və atasından “Crocus” qurbanlarına 100 milyonluq yardım
Prorektorun qətlini sifariş etməkdə təqsirləndirilənlərə ağır cəza istənildi
Kamran Əliyev tutduğu vəzifədən azad edildi
Ombudsman icra başçısını təltif etdi
-Foto
Gəncə şəhər Şəhidlər Xiyabanı zibil içindədir-
İCRA ORQANI HARA BAXIR?
Gülağa Bağırovun 1 milyon manatdan çox pul xərclədiyi
TENDERLƏRİN AQİBƏTİ NECƏ OLUB?
Sabah havanın temperaturu 21 dərəcəyədək artacaq
Parkinq sabotajı: Məmurların pul qazanmaq ehtirası, yoxsa...
“Azərbaycanda varlıların işğal etdikləri torpaqlar var”: Komitə sədrindən AÇIQLAMA -
FOTO
3 ay əvvəl hökm oxunan zabitlər azadlığa buraxıldı
Bakıda qəbiristanlıqda çayxana tikmək istəyiblər -
ŞOK GÖRÜNTÜLƏR
Tblisidə parklanma qiymətləri -
ARAŞDIRMA
Əvvəlki
Sonrakı
Nardaran və Maştağada əməliyyat
– Müsəlman Birliyi Hərəkatının üzvü saxlanıldı / FOTO
16-03-2024, 14:33
VƏTƏNDAŞLARIN NƏZƏRİNƏ: Artıq üç uşağı olan şəxslər...
14-03-2024, 23:00
Neft bazarında çalxalanma: Bahalaşma Azərbaycan üçün nə vəd edir?
11-03-2024, 15:40
"Azəriqaz" İstehsalat Birliyi sədrinin vəzifəsindən azad olunduğu deyilir
7-03-2024, 19:39
"İstəməzdik ki, Ermənistan da Ukraynanın taleyini yaşasın"
- Rusiya
6-03-2024, 16:45
Axtarış...
Baş Səhifə
Prizma
Siyasət
Sosial
Gündəm
Problem
Müsahibə
Region
Təhlil
Hadisə
Kriminal
İqtisadiyyat
Araşdırma
Ölkə
TÜRKİYƏ NAXÇIVANA HÜCUMUN QARŞISINI NECƏ ALDI? – “Əliyev Türkiyədən yardım istədi...”
Sadiq QURBANOV, millət vəkili
Bu gün Qars müqaviləsinin bağlanmasından 100 il ötür. Qars müqaviləsi 16 mart 1921-ci ildə Rusiya Sovet Federativ Sosialist Respublikası ilə Türkiyə Böyük Millət Məclisi (1923-cü ildə qurulacaq Türkiyə Cümhuriyyətinin sələfi) arasında bağlanmış Moskva sülh müqaviləsinin tələblərinin yerinə yetirilməsi çərçivəsində həmin il 13 oktyabr 1921-ci il tarixdə Azərbaycan, Ermənistan və Gürcüstan SSR-nin daxil olduğu Zaqafqaziya Sovet Federativ Sosialist Respublikası ilə Türkiyə arasında Qars şəhərində imzalanan sülh müqaviləsidir. Müqavilə 11 sentyabr 1922-ci ildə qüvvəyə minmişdir və müddətsizdir.
Qars müqaviləsinin tarixi hüquqi əhəmiyyətinə qiymət verərkən Naxçıvan Muxtar Respublikasının məhz Azərbaycanın tərkibində qalmasına hüquqi zəmin yaratmasını xüsusilə qeyd etməliyik. Heç kimə sirr deyil ki, zaman-zaman ermənilər Naxçıvan Muxtar Respublikasına qarşı da ərazi iddiaları ilə çıxış ediblər. Əsrin əvvələrində bu cəhdlər intensiv şəkildə irəli sürülmüş, lakin Naxçıvan əhalisinin ciddi müqaviməti və Türkiyə ilə bağlanmış Qars müqaviləsi nəticəsində bu cəhdlər nəticə verməmişdir.
Təsadüfi deyil ki, ulu öndər Heydər Əliyev Naxçıvanın Azərbaycanın tərkibində muxtariyyət statusunun qorunub saxlanılmasında Qars müqaviləsinin əhəmiyyətini daim yüksək qiymətləndirərək, demişdir:
"Naxçıvanın statusunu qoruyub saxlamaq üçün Moskva müqaviləsinin və xüsusən Qars müqaviləsinin böyük əhəmiyyəti olub. Naxçıvan Azərbaycanın əsas torpağından ayrı düşdüyünə görə Naxçıvanın bütövlüyünü, təhlükəsizliyini, dövlətçiliyini, muxtariyyətini gələcəkdə təmin etmək üçün Qars müqaviləsi bizim üçün çox böyük, əvəzi olmayan bir sənəddir"
.
Türkiyəli diplomat, sabiq səfir
Şükrü Ələkdağın
ümummilli lider Heydər Əliyevin Qars müqaviləsinə istinadla Ermənistan tərəfindən Naxçıvana planlaşdırılan irimiqyaslı hücumun qarşısının alınmasında rolundan danışarkən söylədiyi aşağıdakı fikirlər çox maraqlıdır. Ş.Ələkdağ deyir:
“Ermənistan 1992-ci il mayın 8-də Şuşanı işğal edən zaman paralel olaraq Naxçıvanın Sədərək bölgəsinə də hücum etmiş, erməni silahlı birləşmələri sərhədlərimizin 10 kilometrliyində hərbi əməliyyata başlamışdılar. O zaman rəhmətlik Heydər Əliyev Türkiyədən yardım istədi və Prezident Süleyman Dəmirəl bu tələblə bağlı hökumətin toplantısını çağırdı. Hökumət Qars və Moskva müqavilələrini nəzərə alaraq Ermənistan hökumətinə xəbərdarlıq etmək qərarına gəldi və Baş nazirin müavini Erdal İnönü Ermənistanın xarici işlər naziri ilə əlaqə yaradaraq bildirdi ki, bu hərəkətin cavabı çox ağır olacaq. O dövrün Quru Qoşunları komandanı da türk qoşunlarının hazır vəziyyətə gətirildiyini elan etdi və Ermənistan Naxçıvana qarşı hücumları dayandırmağa məcbur oldu. Bununla da Qars müqaviləsi Naxçıvanın Ermənistanın hücumlarından qorunmasında son dərəcə mühüm rol oynamışdır”.
Qars müqaviləsi bağlandığı vaxtdan Ermənistanda birmənalı qarşılanmadı. Ermənilərin bir qrupu bu müqavilənin erməni xalqının iradəsini ifadə etmədiyini bildirdi. Onlar daha çox Sever müqaviləsinə üstünlük verirdilər. Təsadüfi deyil ki, o dövrlər "Sovet Ermənistanı" qəzeti kimi nəşrlərdə
"Qars sülh konfransı"
adlı yazılarda bu danışıqlar Ermənistanın müstəqilliyini möhkəmləndirə biləcək bir akt kimi qiymətləndirilsə də, əks mövqedə olan qüvəllər də az deyildi.
Həmin dövrlərdə Təbrizdə çap olunan erməni "Hayk" qəzetinin
"Pərdə götürülmüşdür"
adlı baş məqaləsində
“Qızıl ordunun komandanları Sovet federasiyasının tərkibinə daxil olan Ermənistanın mübahisəsiz hissəsini təşkil edən 1914-cü il sərhədlərində belə dayana və hətta balaca Naxçıvanı kamalçıların caynaqlarından qopara bilmədilər”
deyə Qars müqaviləsinə mənfi münasibət bəslənmişdir. Belə nümunələr həddindən artıq çoxdur.
Beynəlxalq hüququn prinsiplərinə görə, Qars müqaviləsinin ləğvinə yönəlik cəhdlərin əsası varmı?
Əlbəttə, birmənlaı şəkildə demək olar ki, yox. Qars müqaviləsi müddətsiz bağlanmış çoxtərəfli müqavilədir. Beynəlxalq hüququn prinsiplərinə əsasən müqaviləni imzalayan şəxlər dövlətləri tərəfindən mandat almışdır və müqavilə ratifikasiya edilmiş, mübadiləsi həyata keçirilmişdir.
Lakin Ermənistanın daha çox istinad etdiyi Sever müqaviləsi Qars müqaviləsindən fərqli olaraq Türkiyə Böyük Millət Məclisi tərəfindən ratifikasiya edilməmişdir.
Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin başçılığı ilə işğaldan azad edilmiş Şuşa şəhərində Türk dünyasının iki böyük şəxsiyyəti tərəfindən imzalanmış
Şuşa Bəyannaməsində
bir daha Qars müqaviləsinə sadiqlik öz təsdiqini tapmışdır.
15 iyun 2021-ci il tarixdə Şuşa şəhərində Azərbaycan və Türkiyə dövlət başçılarının imzaladığı
Şuşa Bəyannaməsinin
preambula hissəsində qeyd edilir ki, iki dost və qardaş ölkə arasında imzalanmış bütün beynəlxalq sənədlərə, bununla əlaqədar 13 oktyabr 1921-ci il tarixli Qars müqaviləsinə sadiq olduqlarını bir daha təsdiq edirik.
Tarixi Qars müqaviləsini imzalayan Behbud ağa Şaxtaxtinskini rəhmətlə anırıq!
Oxşar Xəbərlər
Mərkəzi Bankın Naxçıvan MR İdarəsinə yeni sədr təyin edilib
Naxçıvandan Türkiyəyə narkotik keçirmək istədilər - Özləri ələ keçdi
MN: Əlahiddə Ümumqoşun Ordunun hərbi qulluqçuları
Naxçıvan Muxtar Respublikasının gənclər və idman naziri təyin edilib
Xəbər lenti
31 mart -Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü
Putinin fəlakətli son səhvi İŞİD Rusiyaya qarşı müharibəyə başlayır
Emin Ağalarov və atasından “Crocus” qurbanlarına 100 milyonluq yardım
Prorektorun qətlini sifariş etməkdə təqsirləndirilənlərə ağır cəza istənildi
Sumqayıtda uşaq xəstəxanasının həyətində körpə meyiti tapıldı
Ev alanlara ŞAD XƏBƏR: Çıxarış veriləcək -
DETALLAR
Kamran Əliyev tutduğu vəzifədən azad edildi
Ombudsman icra başçısını təltif etdi
-Foto
Bakı metrosunun bir stansiyasında alışma olub -
VİDEO
Gəncə şəhər Şəhidlər Xiyabanı zibil içindədir-
İCRA ORQANI HARA BAXIR?
Azərbaycanda yeraltı təkanlar günü-gündən artır:
Güclü zəlzələ gözlənilirmi?
Gülağa Bağırovun 1 milyon manatdan çox pul xərclədiyi
TENDERLƏRİN AQİBƏTİ NECƏ OLUB?
"Rusiyanın bu ildən salamat çıxa biləcəyinə çox böyük şübhəm var" -
XAQANİ CƏFƏRLİ
Sabah havanın temperaturu 21 dərəcəyədək artacaq
Parkinq sabotajı: Məmurların pul qazanmaq ehtirası, yoxsa...
“Azərbaycanda varlıların işğal etdikləri torpaqlar var”: Komitə sədrindən AÇIQLAMA -
FOTO
3 ay əvvəl hökm oxunan zabitlər azadlığa buraxıldı
Lerikdə baş verən kütləvi zəhərlənmə ilə bağlı
RƏSMİ AÇIQLAMA
Bakıda qəbiristanlıqda çayxana tikmək istəyiblər -
ŞOK GÖRÜNTÜLƏR
Tblisidə parklanma qiymətləri -
ARAŞDIRMA
Ailə üzvlərinin qətlində ittiham olunan Əhməd Əhmədovdan
XƏBƏR VAR
Bu da Nigar Camalın QARDAŞI -
FOTO
Rubl görün neçəyə oldu -
SON DƏQİQƏ
30 yaşadək olan şəxslərin DİQQƏTİNƏ! -
Müdafiə Nazirliyi ELAN VERDİ VİDEO
Azərbaycanda ardıcıl 5 gün iş olmayacaq -
RƏSMİ
SON DƏQİQƏ!
XİN məlumat yaydı
Azərbaycanın quru sərhədləri açılmayacaq
Novruz bayramı Azərbaycan xalqının ən mühüm bayramlarından biridir
Prezident İlham Əliyev: Azərbaycanda separatçılığa birdəfəlik son qoyduq və suverenliyimizi, ərazi bütövlüyümüzü bərpa etdik
Dördüncü dəfədir ki, bayram tonqalı azad edilmiş Qarabağ torpağında qalanır
Prezident İlham Əliyevin Xankəndi şəhərində Azərbaycan xalqını Novruz bayramı münasibətilə təbriki
Rusiyaya işləməyə gedənlərə yeni QADAĞA
Bakıda liftdən meyit tapıldı
DİN-dən "Narkotələ" əməliyyatı:
157 kq narkotik ələ keçdi, 28 nəfər tutuldu (VİDEO)
Bakının mərkəzində yeni parkinq QİYMƏTLƏRİ: günü 30 manat -
SİYAHI + FOTO
İş adamı ilə Ədliyyə Nazirliyi arasında nə baş verir? -
3 milyonluq kredit mübahisəsi...
TALIBOVUN OĞLU QƏFİL ALİ MƏCLİSDƏ PEYDA OLDU –
Fuad Nəcəfli Rza Talıbovu qapıdan geri qaytarıb
Prezidentin Xankəndi şəhərində xalqa müraciəti ümidverici mesajlarla dolu oldu
Novruz Bayramının Azad Edilmiş Topraqlarda qeyd edilməsinin Simvolik Önəmi
“Krokus”a hücumda sensasion izlər –
Bakıya da mesaj var…
Türkiyədə zəlzələ baş verib
Axtarışda olan 43 nəfər saxlanıldı
Maşınla qəsdən vurulduğunu iddia edən Qarabağ qazisi şikayətinə baxılmadığını deyir... -
VİDEO, FOTO
Tərkibində nikotin var imiş -
Badımcanın faydaları -MAQRAQLI FAKTLAR
"Başıma bir iş gəlsə, Qədir və ətrafı səbəbkardır" -
Türkan sakini şikayətinə baxılmadığını iddia edir
"Binə" Ticarət Mərkəzində baş verən yanğında ağır xəsarət aldı, 6 ay yataq xəstəsi olduğu üçün işdən çıxarıldı -
ŞİKAYƏT
Ərdoğan mayda ABŞ-a səfər edə bilər –
KİV
Hücumun arxasında hansı ölkə dayanır? -
Əsas versiya
Xankəndidə tapılanlar polisi HƏRƏKƏTƏ KEÇİRDİ -
Görün nə TAPDILAR
Bu, Bakıya olan hörmət və etimadı göstərir -
Hacıyev
PRİZMA
31 mart -Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü
MÜSAHİBƏ
1
2
3
4
5
6
Vahid Ələkbərovun keçmişi: "O, İdrisin cənazəsi ilə otaqda tək qaldı...."
- "Dedi ki, şalvarım cırıq olduğuna görə qalxıb oynaya bilmədim…”
Qatil əhmədləri elə televiziyaların belə proqramları yetişdirir...
-Müsahibə
Prezident İlham Əliyevin beynəlxalq media nümayəndələrinə verdiyi müsahibə
Prezident İlham Əliyevin “Euronews” televiziyasına verdiyi müsahibəsi
Zeynəb Xanlarovadan SƏRT SÖZLƏR:
"Sübut edin ki, demişəm uşaqpulu verilməsin, 50 ildir..." + VİDEO
Prezident İlham Əliyevin “Euronews” televiziyasına verdiyi müsahibə
TƏHLİL
"Rusiyanın bu ildən salamat çıxa biləcəyinə çox böyük şübhəm var" -
XAQANİ CƏFƏRLİ
SOSİAL
1
2
3
4
5
6
Ev alanlara ŞAD XƏBƏR: Çıxarış veriləcək -
DETALLAR
Azərbaycanda yeraltı təkanlar günü-gündən artır:
Güclü zəlzələ gözlənilirmi?
Bu da Nigar Camalın QARDAŞI -
FOTO
Azərbaycanda ardıcıl 5 gün iş olmayacaq -
RƏSMİ
Bakının mərkəzində yeni parkinq QİYMƏTLƏRİ: günü 30 manat -
SİYAHI + FOTO
Tərkibində nikotin var imiş -
Badımcanın faydaları -MAQRAQLI FAKTLAR
{sape_links}{sape_article}