Azərbaycan XX əsrin sonlarından etibarən ciddi sınaqlarla üzləşmişdir.  Ölkə müstəqilliyini yenicə bərpa edəndə Ermənistanın işğalçılıq siyasəti xalqımız üçün ağır nəticələr yaratmışdı.  Qarabağ müharibələri, bir milyon qaçqın və məcburi köçkün, dağıdılmış şəhərlər və kəndlər, məhv edilmiş infrastruktur Azərbaycan tarixində silinməz izlər buraxdı. Lakin son illərdə Azərbaycanın qazandığı hərbi və diplomatik uğurlar ölkəni yeni bir mərhələyə çıxarıb.

      Prezident cənab  İlham Əliyev “Əl-Ərəbiyyə” telekanalına verdiyi geniş müsahibədə bu tarixi yolun əsas məqamlarını xatırlatdı, bu günün reallıqlarını təhlil etdi və gələcəyə dair baxışlarını paylaşdı. Onun fikirləri  Azərbaycanın  həm regional,  həm də qlobal miqyasda necə güclü mövqe tutduğunu bir daha nümayiş  etdirdi.

  Tarixi yaddaş və müharibənin mirası.

  Prezident çıxışında vurğuladı ki, Ermənistanın işğal siyasəti  1990-cı illərin əvvəlindən başlayaraq Azərbaycanın ərazilərinin  20 faizini ələ keçirməsi ilə nəticələnmişdi.  Həmin illərdə dövlət çox zəif idi, ordusu formalaşmamışdı və buna görə də Ermənistanın xarici havadarlarının köməyi ilə işğal siyasəti həyata keçirilmişdi.

    Bu işğalın nəticəsində təxminən bir milyon insan yurd-yuvasını itirdi.  Azərbaycan əhalisinin onda biri qaçqın və məcburi köçkün həyatı yaşadı.  Bu, təkcə Azərbaycanın deyil, bütün dünyanın ən ağır humanitar faciələrindən biri idi.  Xocalı soyqırımı, etnik  təmizləmə və itkin düşmüş minlərlə insan illərlə xalqın yaddaşında sağalmaz yaralar qoydu.

     1994-cü ildə atəşkəs imzalansa da, bu, münaqişənin həlli demək deyildi.  Azərbaycan uzun illər beynəlxalq vasitəçilərin yaratdığı  nəticəsiz danışıqlar prosesində iştirak etdi.  Lakin 2020-ci ildə baş vermiş  İkinci Qarabağ müharibəsi bu mənasız dialoqun sonunu gətirdi.  44 günlük Vətən müharibəsi nəticəsində Azərbaycan öz ərazi  bütövlüyünü bərpa etdi, beynəlxalq hüququ və milli  ləyaqətini qorudu.

Sülhə doğru addımlar.

     Prezident  cənab  İlham Əliyev müsahibəsində vurğuladı ki,  müharibədən sonra Azərbaycan tərəfi sülhün təşəbbüskarı kimi çıxış edib.  Məhz Azərbaycan  Ermənistanla sülh sazişi imzalanması ideyasını irəli sürüb, sənədin layihəsini təqdim edib.

Vaşinqtonda imzalanan sənəd hər iki tərəfin ərazi bütövlüyünü tanıması  prinsipinə əsaslanır. Bu sənəd Ermənistan üçün sabitlik və inkişaf imkanıdır. Lakin Əliyev xəbərdarlıq etdi ki, əgər Ermənistan bu öhdəliklərdən geri çəkilsə, regionda ciddi fəsadlar yarana bilər. Çünki hazırda hərbi və siyasi güc balansı Azərbaycanın xeyrinədir  və ölkəmiz milli maraqlarını qorumaq üçün bütün vasitələrə sahibdir.

   Qaçqınların qayıdışı və bərpa işləri.

    Müsahibədə humanitar məsələlərə də geniş yer verildi.  Dövlət başçısı qeyd etdi ki, artıq “Böyük Qayıdış” proqramı  çərçivəsində 50 mindən çox insan doğma yurdlarına qayıdıb. Yeni şəhərlər və kəndlər tikilir, infrastruktur  layihələri həyata keçirilir.

     Lakin bərpa işlərinin qarşısında iki böyük maneə var: işğal zamanı basdırılmış minalar və tamamilə dağıdılmış infrastruktur. Ermənistan azad edilmiş ərazilərə bir milyondan çox mina basdırmışdı və bu günə qədər yüzlərlə insan mina qurbanı olub. Buna görə də bərpa işləri mərhələli şəkildə həyata keçirilir.  Prezident  cənab İlham Əliyev bildirdi ki, yaxın 2-3 ildə bütün əsas infrastruktur tamamilə bərpa  ediləcək, daha sonra isə yaşayış layihələri sürətlənəcək.

     Regional əməkdaşlıq və nəqliyyat dəhlizləri.

Prezident müsahibədə Zəngəzur dəhlizi məsələsinə də toxundu.  Onun sözlərinə görə, Azərbaycan üçün əsas məqsəd ölkənin əsas hissəsi ilə Naxçıvan arasında birbaşa əlaqəni bərpa etməkdir. Zəngəzur dəhlizi təkcə Azərbaycan üçün deyil, bütün region üçün faydalı olacaq, çünki bu yol Asiya ilə Avropa arasında yeni tranzit imkanları yaradacaq.

     Əgər Ermənistan konstruktiv mövqe sərgiləsə, o da tranzit ölkəyə çevrilərək  iqtisadi fayda əldə edə bilər. Bu dəhliz eyni zamanda Şimal–Cənub marşrutunun bir hissəsi kimi fəaliyyət  göstərəcək və Rusiyadan İrana qədər yeni alternativ yol yaradacaq.

    Enerji siyasəti və qlobal tərəfdaşlıqlar.

     Azərbaycanın enerji siyasəti də müsahibədə önəmli mövzu oldu.  Prezident cənab  İlham Əliyev bildirdi ki, hazırda Azərbaycan 10 Avropa ölkəsini qazla təmin edir və bu ölkələrdən 8-i  Avropa İttifaqının üzvüdür. 2030-cu ilə qədər ixrac olunan qazın həcmi daha da artırılacaq. Bununla yanaşı, Azərbaycan bərpaolunan enerji sahəsində də sürətlə inkişaf edir.

     BƏƏ, Səudiyyə Ərəbistanı və Çin şirkətləri ilə əməkdaşlıq nəticəsində 2030-cu ilə qədər 6 giqavat günəş və külək enerjisi  istehsalı  planlaşdırılır. Qarabağda yeni su elektrik stansiyaları inşa edilir və artıq 300 meqavat enerji  əldə olunub. Bu layihələr həm ölkənin enerji  təhlükəsizliyini, həm də beynəlxalq nüfuzunu möhkəmləndirir.

     Mədəniyyətlərarası dialoq və dini  tolerantlıq.

Müsahibədə diqqətçəkən məqamlardan biri də Azərbaycanın multikultural dəyərləri idi.  Prezident cənab  İlham Əliyev vurğuladı ki, ölkəmizdə şiə və sünni müsəlmanlar eyni məsciddə ibadət edir, digər dinlərin nümayəndələri də tam azadlıq şəraitində yaşayırlar. Bu model müsəlman dünyasında nadir nümunədir və Azərbaycanın sülhsevər imicini  möhkəmləndirir.

     Həmçinin Azərbaycanda hər iki ildən bir mədəniyyətlərarası dialoq üzrə beynəlxalq konfranslar keçirilir. Bu tədbirlər müxtəlif din və millətlərin nümayəndələrini bir araya gətirərək dünyada həmrəyliyin güclənməsinə xidmət edir.

     Prezident cənab  İlham Əliyevin “Əl-Ərəbiyyə”yə müsahibəsi  Azərbaycanın diplomatik və siyasi  kursunun mahiyyətini nümayiş etdirdi. Keçmişdəki  işğal və müharibə dövrü artıq geridə qalıb.  Bu gün Azərbaycan qalib ölkə olaraq regionda söz sahibidir və sabitliyin əsas təminatçısıdır.

      Gələcəkdə ölkəmiz enerji  ixracı, nəqliyyat dəhlizləri, mədəniyyətlərarası əməkdaşlıq və diplomatik vasitəçilik sahələrində daha da böyük rol oynayacaq. Azərbaycanın məqsədi sadədir:  ədaləti qorumaq, sülhü təmin etmək və inkişafı davam etdirmək.

      Beləliklə, bu müsahibə həm xalqımıza, həm də beynəlxalq ictimaiyyətə bir mesajdır – Azərbaycan güclüdür, ədalətlidir və gələcəyə inamla baxır.

Fərəh Hüseynova

Suraxanı rayonu, 141 nömrəli  tam orta məktəbin direktoru

Sozcu.info