Qənirə Paşayeva vəfat etdi
SON DƏQİQƏ!
Müdafiə Nazirliyi məlumat yaydıFOTO
Rəşid Mahmudov Qənirə Paşayevanın vəziyyəti ilə bağlı reallığı
AÇIQLADİ
İlham Əliyev “Cahangirbəyli” Su Elektrik Stansiyasının AÇILIŞINDA
FOTO
Bakıya müraciət:
Xankəndiyə 30 avtobus göndərildi
Dövlətə xəyanətdə təqsirləndirilən sayt rəhbərinə 17 İL CƏZA VERİLDİ
İcra başçısından iş istədi, 1500 manat zərərə düşdü –
ŞAHBUZ SAKİNİ RAFAEL BABAYEVDƏN ŞİKAYƏTÇİDİR
Vardanyan DTX-də ağladı -
VİDEO
Prezident İlham Əliyev Cəbrayıla getdi
Elçin Quliyevin oğlu CƏZASIZ QALA BİLMƏZ! -
ÇAĞIRIŞ
Azərbaycan polisi Xankəndidə
DTX Vardanyanın ittiham olunduğu maddələri açıqladı
Əvvəlki
Sonrakı
Şanlı qələbənin başlandığı tarix
26-09-2023, 21:32
Qələbə əzmli antiterror əməliyyatı
22-09-2023, 11:36
Bizim sözümüz imzamız qədər dəyərlidir!
22-09-2023, 11:19
Prezident İlham Əliyev xalqa müraciət edir -
CANLI YAYIM
20-09-2023, 20:33
TƏCİLİ!
Ermənilər Şuşanı atəşə tutdu - HƏLAK OLAN VAR
19-09-2023, 17:35
Axtarış...
Baş Səhifə
Prizma
Siyasət
Sosial
Gündəm
Problem
Müsahibə
Region
Təhlil
Hadisə
Kriminal
İqtisadiyyat
Araşdırma
Ölkə
ÖTƏN İL ÖLKƏDƏN 1,1 MİLYARD ÇIXARILB
- Oliqarxlar milyonları hansı ölkələrə daşıyır?
Ölkə iqtisadiyyatının ağır böhran yaşadığı 2020-ci ildə Azərbaycandan xaricə 1,1 milyard manat ekvivalentində qanunsuz vəsait çıxarılması baş verib. Bunu Hesablama Palatası aşkarlayıb.
Palatanın 2020-ci ildəki fəaliyyətinə dair hesabatından aydın olur ki, auditlə əhatə olunan dövrdə 7 (yeddi) rezident bank tərəfindən ümumilikdə ölkə ərazisindən kənara “müxbir hesaba göndəriş” adı altında manat ekvivalentində 1,1 milyard manat dəyərində xarici valyuta vəsaitləri (əsasən ABŞ dolları və avro ilə olan pul banknotları) ixrac olunub: “Bu pul vəsaitlərinin də son təyinat ünvanı olan xaricdəki bankların müvafiq müxbir hesablarına mədaxilini nəzərdə tutan təsdiqedici sənədlər gömrük rəsmiləşdirilməsi prosesində mövcud olmayıb”.
Azərbaycandan xaricə qanunsuz pul çıxarılması yəqin ki, ilk hal deyil. Amma onun belə aşkarlanması ilk hal sayıla bilər. Pandemiya ilində ölkə üçün zəruri olan xarici valyutanı xaricə kimlər çıxarıb?
Təəssüf ki, Hesablama Palatasının hesabatında bankların və köçürmələrin icra edildiyi hesabların sahiblərinin adları açıqlanmır. Lakin təcrübə göstərir ki, ölkədən kənara əsasən oliqarx-məmurlar, özü də qanunsuz yollarla qazandıqları pulları çıxarırlar. Bu baxımdan, 2020-ci ildə xaricə daşınan vəsaitlərin arxasından hansısa məmur çıxarsa, ictimaiyyət təəccüblənməyəcək.
Qeyd edək ki, bugünlərdə Mərkəzi Bank sərt karantin rejimi altında başa vurduğumuz 2020-ci il üzrə ödəmələr balansı statistikasını açıqlayıb. İlin yekunlarına görə, cari hesabda 227,6 milyon dollar, tədiyə balansının ümümu saldosunda 1 milyard 988 milyon dollar defisit yaranıb.
İqtisadçı-ekspert Rövşən Ağayev deyir ki, ümumi defisit əsasən maliyyə hesabında yaranan təxminən 2.4 milyard dollar xalis kapital çıxışı ilə bağlı olub: “
2019-cu ildə əksinə, maliyyə hesabında 130 milyon dollar profisit qeydə alınmışdı. Kapital çıxışının 1 milyard dolları ölkədən xaricə birbaşa və portfel formasında, 1.4 milyard dolları isə ”digər investisiyalar" (depozitlər, nağd valyuta, kreditlər və s.) formasında kapital ötürülməsilə bağlı olub. T
əkcə depozit və və nağd valyuta formasında xalis kapital çıxışı 1.3 milyard dollara yaxın olub.
Tədiyə balansındakı böyük həcmdə defisitə baxmayaraq, hökumət bəyan edib ki, aktivlərin yenidən qiymətləndirilməsi nəticəsində nəinki valyuta ehtiyatları azalıb, əksinə, əvvəlki ilə nisbətən 353 milyon dollar artıb.
Rüblər üzrə təhlil göstərir ki, həm cari hesabda, həm də ümumi saldoda qeydə alınan defisit əsasən 2 və 3-cü rüblərdə formalaşıb. İlin son rübündə bu göstəricilərdə ciddi dəyişiklik olmayıb və bu da əsasən neftin qiymətinin yaydan sonrakı dönəmdə bahalanması ilə bağlıdır".
Rövşən Ağayev
Ekspertin sözlərinə görə, Mərkəzi Bankın “balanslaşdırıcı maddə” kimi qeyd etdiyi maddə beynəlxalq metodologiyada “xalis xəta və kənarlaşma” kimi əks olunur:
“Bu maddə üzrə ölkəyə 648 milyon dollar kapital girişi baş verib. Bu maddə tədiyə balansının heç bir bölməsində ən müxtəlif səbəblərdən uçota alınmayan, lakin maliyyə sistemində ortaya çıxan xarici valyuta kütləsinin həcminə əsasən təyin edilir.
Beləliklə, ”Xalis xəta və kənarlaşmalar" maddəsi üzrə 648 mln. dollarlıq kapital girişi tədiyyə balansının ümumi defisitinin azalmasında əhəmiyyətli rol oynayıb".
R.Ağayev qeyd edir ki, Hesablama Palatasının aşkarladığı fakt rəsmi statistikada əksini tapmayıb:
“Tədiyə balansında ”digər investisiyalar" bölməsində sektorlara ayırmadan ölkədən kapital çıxışı göstərilir. Təəssüf ki, məsələn, Türkiyədə olduğu kimi bizdə kapital hərəkətini bank, hökumət və özəl sektor üzrə ayırmırlar. Amma yenə də ümumi həcmdən ölkədən kapital çıxışını izləmək olur. Bizdə tədiyə balansı qalıq prinsipi üzrə açıqlanır. Qalıq prinsipi o deməkdir ki, il ərzində bankların xaricə çıxardığı və xaricdən geri gətirdiyi vəsaitlərin hər biri ayrıca göstərilmir. Sadəcə, ikisinin fərqi göstərilir. Lakin Mərkəzi Bank 2019-2020-ci illər üzrə Azərbaycandan xaricə qoyulmuş birbaşa investisiyaların həcmi barədə məlumat açıqlayıb.
Məlumatdan aydın olur ki, son 2 il ərzində xaricə yatırılan birbaşa investisiyaların həcmi 3.9 milyard dollara yaxındır. Əvvəlki illərdəki birbaşa yatırımların ölkəyə repatriasiyası nəticəsində 2019-2020-ci illərdə ölkədən xalis birbaşa investisiya çıxışı 3.2 milyard dollar təşkil edib.
Tədiyə balansı statistikasından görünən budur ki, xaricə yatırılan Azərbaycan mənşəli birbaşa investisiyaların təxminən 30 faizi neft sektoruna bağlıdır. Çox güman ki, bu, SOCAR-ın sərmayələridir. Amma yerdə qalan 70 faizin əsasən hansı sahələrə bağlı olması, bu sərmayələrdən faktor gəlirləri kimi ölkəyə hansı həcmdə vəsait daxil olması, bu gəlirlərin ölkənin milli gəlirinin formalaşmasına hansı səviyyədə töhfə verməsini müəyyənləşdirmək üçün ciddi analizlərin aparılmasına ehtiyac var".
Ekspertin sözlərinə görə, Mərkəzi Bankın hesabatında xaricə birbaşa investisiyaların iqtisadiyyatın sahələri üzrə bölgüsü görünməsə də, ölkələr üzrə statistikası var:
“Çox maraqlı statistikadır: Türkiyəni saymasaq, 2 ilin nəticələrinə görə ən böyük birbaşa sərmayəçi olduğumuz ölkələrin siyahısı belədir:
Lüksemburq - 440 milyon dollar; Monteneqro - 290 milyon dollar; Britaniya - 300 milyon dollar; Rusiya - 236 milyon dollar; Avstriya - 226.5 milyon dollar; ABŞ - 224 milyon dollar; Malta - 187.1 milyon dollar; Gürcüstan - 113.9 milyon dollar; Sinqapur - 99 milyon dollar; Niderland - 89 milyon dollar.
Məncə, bu siyahı həm də yaxşı bir xəritədir - oliqarxiyanın xaricdəki kapitalını axtarmaq üçün xəritə.
Yeri gəlmişkən, Beynəlxalq Valyuta Fondunun tədiyə balansı metodologiyasına görə, birbaşa investisiya dedikdə 2 mühüm meyar nəzərdə tutulur:
1) sərmayə qoyan tərəfin müəssisənin kapitalında birbaşa iştirakı, sahiblik vasitəsilə müəssisənin idarəçiliyndə səsvermə hüququ yaranır; 2) sərmayədar müəssisənin kapitalının ən azı 10 faizinə sahiblik qazanır. Qoyulan sərmayənin həcmi müəssisənin kapitalının 10 faizindən az hissəsini almağa yetirsə, bu halda həmin sərmayə çıxışı ölkənin tədiyə balansında “portfel investisiya” kimi qeydə alınır".
Banklar vasitəsilə ölkədən vəsait çıxarılması necə tənzimlənir, prosesə hansı qurumlar nəzarət edir? Palatanın aşkarladığı faktlar üzrə cinayət işinin qaldırılması, qanunsuz köçürməni edən banklar və hesab sahibləri cəzalandırıla bilərmi?
Əkrəm Həsənov
Hüquqşünas Əkrəm Həsənovun “Yeni Müsavat”a dediyinə görə, Azərbaycanda kifayət qədər liberal valyuta rejimi mövcuddur:
“Ölkədə əgər xarici valyutanı sərbəst şəkildə alıb-satmaq olarsa, prinsipcə, onu sərbəst şəkildə kənara da çıxarmaq mümkündür. Amma əlbəttə, mövcud qanunvericiliyin tələblərinə əməl etmək şərtilə. Azərbaycandan kənara valyuta çıxarılması iki yolla mümkündür: nağd və bank köçürmələri yolu ilə. Nağd çıxarılmaya gömrük orqanları, köçürmələrə banklar və Mərkəzi Bank nəzarət edir.
Hesablama Palatasının açıqladığı məlumatdan aydın olmur ki, 1.1 milyard manat ekvivalentində dollar və avro xaricə banklar tərəfindən köçürmə yolu ilə, yoxsa nağd - yəni banknot formasında çıxarılıb. Nağd çıxarılsaydı, buna nəzarəti gömrük orqanları etməliydi. Gömrük orqanlarında qeydiyyata alınmadığına görə belə demək olar ki, bu vəsaitlər qaçaqmalçılıqla çıxarılıb ölkədən.
Yəni gömrük orqanlarından gizlədilməklə. Qanunvericiliyə əsasən bu yolla ölkədən çıxarılan vəsait xeyli miqdardadırsa, onda bu əməlin sahibləri 3 ilədək azadlıqdan məhrum etmə və çıxarılan pulun 40-60 faizinə qədər cərimə cəzasına məhkum edilə bilərlər. Əgər çıxarılan vəsait 500 min manatdan yuxarıdırsa, bu, xüsusilə külli miqdarda hesab olunur. Bu zaman əməl sahibi 3 ildən 5 ilədək azadlıqdan məhrum etmə, çıxarılan pulun 60-80 faizindək cərimə cəzasına məhkum edilə bilərlər”.
Hüquqşünas bildirir ki, vəsait köçürmə yolu ilə çıxarılıbsa, nəzarəti banklar həyata keçirməliydi: “
Bu halda söhbət inzibati xətadan gedə bilər - valyuta tənzimi qaydalarının pozulmasına görə. İnzibati Xətalar Məcəlləsinin 430.3-cü maddəsinə görə buna görə banklar cərimə oluna bilərlər - bank həmin məbləğin 20-30 faizi, bankın vəzifəli şəxsi isə 10-20 faizi həcmində. Burada söhbət ”Valyuta tənzimi haqqında" Qanunun, həmçinin Mərkəzi Bank tərəfindən təsdiqlənmiş “Azərbaycan Respublikasının rezidentlərinin xarici valyutada, habelə qeyri-rezidentlərin milli və xarici valyutada əməliyyatların aparılması qaydaları”nın pozulmasından gedir. Qaydaların 4-cü maddəsində vəsaitlərin hansı halda və hansı qaydada xaricə köçürülməsi dəqiq əksini tapıb. Banklar bu qaydalara əməl etməlidilər. Əməl etmədikləri halda müvafiq məsuliyyətə cəlb oluna bilərlər. Bankların qaydalara əməl etməsinə nəzarəti isə Mərkəzi Bank həyata keçirir".
Ə.Həsənovun sözlərinə görə, çirkli pulların dövriyyəsinin qarşısını almalı olan Maliyyə Monitorinqi Xidməti Palatanın açıqladığı faktda əksini tapan vəsaitlərin hərəkətini o zaman izləyə bilər ki, onların terrorçuluğu maliyyələşdirməyə yönəldildiyini müəyyənləşdirmiş olsun.
Oxşar Xəbərlər
COVİD-19-la mübarizəyə xərclənən 2 milyard manat vəsaitlə bağlı yoxlama aparılır
Hesablama Palatası XİN-də maliyyə pozuntuları aşkarladı
Hesablama Palatası auditlərin nəticələrin ictimaiyyətdən gizlədir
Azərbaycanın xarici ticarət dövriyyəsinin müsbət saldosu 25% azalıb
Xəbər lenti
Qənirə Paşayeva vəfat etdi
Sizi ən çox sağlam saxlayan dəfnə yarpağı -
Unikal faydaları
İstanbulda partlayış:
Ölən var
"Qalatasaray" "Arda Gülər"i transfer edir
SON DƏQİQƏ!
Müdafiə Nazirliyi məlumat yaydıFOTO
Rəşid Mahmudov Qənirə Paşayevanın vəziyyəti ilə bağlı reallığı
AÇIQLADİ
İlham Əliyev “Cahangirbəyli” Su Elektrik Stansiyasının AÇILIŞINDA
FOTO
Bakıya müraciət:
Xankəndiyə 30 avtobus göndərildi
Şəhid olmuş hərbçilərimizin kredit borcları silindi -
RƏSMİ
Dövlətə xəyanətdə təqsirləndirilən sayt rəhbərinə 17 İL CƏZA VERİLDİ
İcra başçısından iş istədi, 1500 manat zərərə düşdü –
ŞAHBUZ SAKİNİ RAFAEL BABAYEVDƏN ŞİKAYƏTÇİDİR
Vardanyan DTX-də ağladı -
VİDEO
Prezident İlham Əliyev Cəbrayıla getdi
Xankəndidə yanğın: Xilasetmə işləri belə aparılır -
FOTO
Elçin Quliyevin oğlu CƏZASIZ QALA BİLMƏZ! -
ÇAĞIRIŞ
Azərbaycan polisi Xankəndidə
DTX Vardanyanın ittiham olunduğu maddələri açıqladı
Ailə başçısı cəbhədə sağ qalan, 5 üzvü evdə şəhid olan ailə...-
FOTO
TƏCİLİ!
DTX Ruben Vardanyanla bağlı MƏLUMAT YAYDI - VİDEO
Arvadını qətlə yetirib özünü güllələdi
Komaya düşən Qənirə Paşayeva necədir? -
Yeni açıqlama
Daşkənddə partlayış baş verib
Naxçıvanda daha bir vəzifəli şəxs işdən çıxarıldı
Yasa dönən toya görə 3 günlük matəm elan edildi
Eldar Mahmudovun komandasının AĞLASIĞMAZ SƏRVƏTİ... -
TƏFƏRRÜAT
ÜST-ün direktoru ermənilərlə bağlı açıqlama verib
Xankəndi əhalisinə ŞAD XƏBƏR -
Tezliklə...
Bir Millət, iki dövlət
Türkiyə-Azərbaycan əlaqələri şaquli istiqamətdə inkişaf etməyə davam edir
“Qardaşlıq münasibətlərimizin tarixində önəmli hadisə”
İğdır-Azərbaycan qaz kəmərinin təməli qoyuldu
Naxçıvanda baş tutan tarixi görüş
“İğdır-Naxçıvan qaz kəmərinin çəkilişi əlaqələrimizə yeni təkan verəcək”
İlham Əliyevdən SON DƏQİQƏ açıqlaması:
"Dialoq aparılır"
Müdafiə Nazirliyi daha bir məlumat yaydı -
VİDEO
Bakıda məşhur şirkətin sahibi ev dustağı oldu: -
14 mərtəbəli bina necə 17 mərtəbə olub?
Putinin fərmanı var:
Kreml Rubeni qoruya bilməz! - FOTO
Bağçalarla bağlı YENİLİK - Bu uşaqlar təhsil müəssisəsindən kənarlaşdırılacaq -
VİDEO
Ərdoğan sabah Təhlükəsizlik Şurasını toplayır, Azərbaycanın antiterror tədbirləri müzakirə olunacaq
Vardanyanı saxlayan kimdir? -
Sensasion isim
Gəncə Birləşmiş Xəstəxanasında TENDER ADI ALTINDA TALAN... -
Dövləti özününkü bilməyəndə...
Sumqayıtda parkda asılmış kişi meyiti TAPILDI
TƏCİLİ! Vardanyan Bakıya BELƏ GƏTİRİLDİ -
FOTO
İlham Əliyev BMT rəsmisini qəbul etdi
Azərbaycan rəhbərliyi bunu dəfələrlə bəyan etdi -
XİN
Sahil Babayev şəhidlərin sosial təminatının icrasından DANIŞDI
Yağış yağacaq, külək əsəcək -
PROQNOZ
Gürcüstanda 234 məscid müsəlmanlara geri qaytarılıb
Prezidentlə xanımı Zəfər parkında - FOTOLAR, YENİLƏNİB
VİDEO
Naxçıvanın yeni XANI PEYDA OLUB... xəbərimiz yox imiş... -
MR-da ÖZBAŞINALIQ YENİ RƏNG ALIR...
PRİZMA
“İğdır-Naxçıvan qaz kəmərinin çəkilişi əlaqələrimizə yeni təkan verəcək”
MÜSAHİBƏ
1
2
3
4
5
6
Qənirə Paşayeva bütün orqanlarını bağışlayıb -
"Bu mənim dünyaya son faydam olar"
Hikmət Hacıyevin İsrailin "I24NEWS" kanalına müsahibəsi-
VİDEO
“Azərbaycanda tərbiyə deyilən şey yoxdur” –
Psixoloq Samirə Bağırovadan OLAY MÜSAHİBƏ
Abıyev işdən çıxmasından danışdı:
Müraciət etmişdim
Rəşid Mahmudovdan SENSASİON müsahibə:
“İstədim Gədəbəyə gedim, amma...”
“Heç vaxt rüşvət almamışam” – “4 min təqaüd, 1200 manat akademiyadan, 1000 manat da... ”
TƏHLİL
Naxçıvanda baş tutan tarixi görüş
SOSİAL
1
2
3
4
5
6
Sizi ən çox sağlam saxlayan dəfnə yarpağı -
Unikal faydaları
"Qalatasaray" "Arda Gülər"i transfer edir
Şəhid olmuş hərbçilərimizin kredit borcları silindi -
RƏSMİ
Bağçalarla bağlı YENİLİK - Bu uşaqlar təhsil müəssisəsindən kənarlaşdırılacaq -
VİDEO
Sahil Babayev şəhidlərin sosial təminatının icrasından DANIŞDI
Bu istiqamətdə yol bağlandı, ciddi tıxac var -
FOTO
{sape_links}{sape_article}