Emin Ağalarov və atasından “Crocus” qurbanlarına 100 milyonluq yardım
Prorektorun qətlini sifariş etməkdə təqsirləndirilənlərə ağır cəza istənildi
Kamran Əliyev tutduğu vəzifədən azad edildi
Ombudsman icra başçısını təltif etdi
-Foto
Gəncə şəhər Şəhidlər Xiyabanı zibil içindədir-
İCRA ORQANI HARA BAXIR?
Gülağa Bağırovun 1 milyon manatdan çox pul xərclədiyi
TENDERLƏRİN AQİBƏTİ NECƏ OLUB?
Sabah havanın temperaturu 21 dərəcəyədək artacaq
Parkinq sabotajı: Məmurların pul qazanmaq ehtirası, yoxsa...
“Azərbaycanda varlıların işğal etdikləri torpaqlar var”: Komitə sədrindən AÇIQLAMA -
FOTO
3 ay əvvəl hökm oxunan zabitlər azadlığa buraxıldı
Bakıda qəbiristanlıqda çayxana tikmək istəyiblər -
ŞOK GÖRÜNTÜLƏR
Tblisidə parklanma qiymətləri -
ARAŞDIRMA
Əvvəlki
Sonrakı
Nardaran və Maştağada əməliyyat
– Müsəlman Birliyi Hərəkatının üzvü saxlanıldı / FOTO
16-03-2024, 14:33
VƏTƏNDAŞLARIN NƏZƏRİNƏ: Artıq üç uşağı olan şəxslər...
14-03-2024, 23:00
Neft bazarında çalxalanma: Bahalaşma Azərbaycan üçün nə vəd edir?
11-03-2024, 15:40
"Azəriqaz" İstehsalat Birliyi sədrinin vəzifəsindən azad olunduğu deyilir
7-03-2024, 19:39
"İstəməzdik ki, Ermənistan da Ukraynanın taleyini yaşasın"
- Rusiya
6-03-2024, 16:45
Axtarış...
Baş Səhifə
Prizma
Siyasət
Sosial
Gündəm
Problem
Müsahibə
Region
Təhlil
Hadisə
Kriminal
İqtisadiyyat
Araşdırma
Ölkə
Suriyadan sonra Qarabağ? - Türkiyə-İran-Rusiya formatının yeni planı haqda politoloqdan şərh
Elxan ŞAHİNOĞLU
Türkiyə-Rusiya-İran formatı 20 dekabrda Moskvada ilk toplantısını keçirdi. Suriya böhranı başlayandan bu yana ilk dəfəydi ki, Türkiyə, Rusiya və İran xarici işlər və müdafiə nazirləri bir araya gələrək Suriya probleminin həlli yollarını birgə müzakirə etdilər.
Suiyada vətəndaş müharibəsi başlayanda və terrorçular da prosesə müdaxilə etdikdə Rusiya ilə İran ittifaq şəklində hərəkət edərək Bəşər Əsəd rejiminə dəstək verdilərsə, Türkiyə tamamilə fərqli mövqedən çıxış edərək, ABŞ, Avropa İttifaqı, Səudiyyə Ərəbistanı və Qətərlə ittifaqa üstünlük verərək, Suriya müxalifətinin yanında yer aldı. Ancaq zaman keçdikcə Türkiyə ilə Amerika arasındakı ittifaq çökdü, Vaşinqton Suriyada silahlı kürdələrə dəstək verməklə Ankaranın maraqlarının əleyhinə çıxdı. O biri tərəfdən Vaşinqtonun Türkiyədə 15 iyul hərbi çevrilişinə cəhdi planlaşdıran Fətullah Güləni Türkiyəyə iadə etmək istəməməsi Vaşinton-Ankara ikiliyinin üstündən xətt çəkdi.
Belə bir şəraitdə Türkiyənin Cumhurbaşqanı Rəcəb Təyyub Ərdoğan bir il öncə Rusiyanın hərbi təyyarəsinin vurulmasına görə rusiyalı həmkarı Vladimir Putindən üzr istəməklə xarici siyasət prioritetini dəyişdi. Amerikadan fərqli olaraq Rusiya Suriyadakı silahlı kürdələrə dəstəkdən əl çəkdi, Türkiyə qoşunlarının Suriyanın qərb vilayətlərini nəzarətə götürməsinə gözünü yumdu, üstəgəl iki ölkə arasında dondurulan bütün layihələr yenidən işə düşdü. Moskva bununla kifayətlənməyərək
Ankaranı daha çox Vaşinqtondan uzaqlaşdırmağa nail oldu. Rusiyanın xarici işlər naziri Sergey Lavrov hətta son açıqlamalarının dedi ki, Suriya məsələsində amerikalı rəsmilərlə saatlarla boş vaxt keçirib nəticə əldə etməməkdənsə Ankara ilə ortaq məxrəcə gəlmək daha asanddır. Və belə də oldu. Hələb şəhərinin şərq hissəsinin boşaldılması və müxalif qüvvələrin ailələri ilə birgə şəhəri tərk etməsi Moskva ilə Ankaranın gizli razılaşmasının nəticəsi idi. Vaşinqtonun bacarmadığını Ankara bacardı və Moskva ilə tərəfdaşlığını gücləndirdi. Bunun nəticəsi olaraq Türkiyə-Rusiya-İran formatı yarandı.
Ankara Əsəd rejiminə qarşı əvvəlki sərt ritorikasından imtina etməklə Moskva və Tehranla razılaşa biləcəyinə işarə vurdu. Üçlü ittifaqı Rusiya səfirinin Ankarada qətlə yetirməsi də pozmadı. Tam əksinə, Rusiya səfirinin qətlinin qarşısını ala bilmədiyinə görə üzərində mənəvi məsuliyyət hiss edən Ankara Moskva ilə daha sıx əməkdaşlığa məcburdur. Bu Rusiyanın da maraqlarına tam cavab verir. Məhz buna görə təyyarə olayından fərqli olaraq səfirin öldürülməsində Rusiya Türkiyəni günahlandırmadı, tam əksinə rusiyalı rəsmilər türkiyəli həmkarlarına verdikləri ilkin reaksiyaya görə minnətdar olduqlarını bildirdilər.
Suriya məsələsində Amerikanın oyundankənar vəziyyətdə qalması Türkiyə-Rusiya-İran üçlüyünün maraqlarına cavab verir. Hər üç dövlət Suriyanın ərazi bütövlüyünü dəstəkləyir, hər üç dövlət bölgədə kürd dövlətinin yaradılmasını istəmir və hər üç dövlət beynəlxalq terrorçulara qarşı birgə mübazirə aparacaqlarını elan edirlər. Bundan sonra Türkiyə dəstək verdiyi Suriyanın silahlı müxalifətini Əsədlə danışıqlara təşviq etməlidir. Bunun əvəzində də Moskva və Tehran Əsədə hakimiyətinin bir hissəsini müxalifətlə bölüşməyə məcbur etməlidir. Çünki, Əsəd əvvəlkitək avtoritar üsullarla ölkəni idarə edə bilməyəcək. Əgər TRİ Suriyada qarşılarına qoyduqları məqsədə çatarsa, bu həmin formatın güclənməsinə və başqa regional problemlərin həllində də rolunun artmasına şərait yaradacaq.
Üçlü format Azərbaycanla Ermənistanı barışdırmaq üçün Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində də fəallaşa bilərmi?
Birincisi,
üçlü format Suriya məsələsində olduğu kimi Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində də Amerika və Avropanı kənarda qoymalıdırlar. İran çoxdan arzulayır ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həlli ilə uzaq ölkələr deyil, region ölkələri məşğul olsunlar.
İkincisi,
üçlü formatın işlək olması üçün Azərbaycan və Ermənistan Türkiyə-Rusiya-İran formatının Minsk Qrupunu əvəzləyəcəyini qəbul etməlidir. Onsuz da Minsk Qrupu formatı özünü doğrultmur, Amerika ilə Fransanın münaqişənin həllindəki rolu minimumdur. Ancaq yeni üçlü formatın qəbulu üçün rəsmi Bakı Tehranın, rəsmi İrəvan isə Ankaranın vasitəçi olmasına razlaşmalıdır. Məsələ burasındadır ki, rəsmi Bakı Tehranın, rəsmi İrəvan isə Ankaranın vasitəşliyndən ehtiyat edir. Buna baxmayaraq, bu məsələdə də söz sahibi Moskva ola bilər. Kreml, həm Bakını, həm də İrəvanı yeni formatı qəbul etməyə razı sala bilər.
Üçüncüsü,
yeni formatın Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində ön böyük uğuru Ermənistan hakimiyyətini "mərhələli həll” planını qəbul etməsi ola bilər. Bunun qarşılığında isə Azərbaycan və Türkiyə Ermənistanla münasibətləri normallaşdıracaqlarını, regional layihələrə qoşulacaqlarını vəd edə bilərlər. Ancaq atılacaq addımlar Rusiya və İranın da regional maraqlarına cavab verməlidir ki, həm Moskva, həm də Tehran Ermənistan hakimiyyətini "mərhələli həll” planına məcbur etsinlər.
Moskva və Tehranın regional maraqları təmin olunmadan hər iki dövlətin Azərbaycan torpaqlarının işğaldan azad edilməsində maraqları olmayacaq.
Oxşar Xəbərlər
Türkiyə rusların “S-400”-nə “KORAL”la cavab verəcək
Rusiya Türkiyəyə nota verdi
Vurulan rus təyyarəsinin pilotunun türkmənlərin əlinə keçdiyi bildirilir
İran da “Putin İttifaqı”na qoşulmaq istəyir
Xəbər lenti
31 mart -Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü
Putinin fəlakətli son səhvi İŞİD Rusiyaya qarşı müharibəyə başlayır
Emin Ağalarov və atasından “Crocus” qurbanlarına 100 milyonluq yardım
Prorektorun qətlini sifariş etməkdə təqsirləndirilənlərə ağır cəza istənildi
Sumqayıtda uşaq xəstəxanasının həyətində körpə meyiti tapıldı
Ev alanlara ŞAD XƏBƏR: Çıxarış veriləcək -
DETALLAR
Kamran Əliyev tutduğu vəzifədən azad edildi
Ombudsman icra başçısını təltif etdi
-Foto
Bakı metrosunun bir stansiyasında alışma olub -
VİDEO
Gəncə şəhər Şəhidlər Xiyabanı zibil içindədir-
İCRA ORQANI HARA BAXIR?
Azərbaycanda yeraltı təkanlar günü-gündən artır:
Güclü zəlzələ gözlənilirmi?
Gülağa Bağırovun 1 milyon manatdan çox pul xərclədiyi
TENDERLƏRİN AQİBƏTİ NECƏ OLUB?
"Rusiyanın bu ildən salamat çıxa biləcəyinə çox böyük şübhəm var" -
XAQANİ CƏFƏRLİ
Sabah havanın temperaturu 21 dərəcəyədək artacaq
Parkinq sabotajı: Məmurların pul qazanmaq ehtirası, yoxsa...
“Azərbaycanda varlıların işğal etdikləri torpaqlar var”: Komitə sədrindən AÇIQLAMA -
FOTO
3 ay əvvəl hökm oxunan zabitlər azadlığa buraxıldı
Lerikdə baş verən kütləvi zəhərlənmə ilə bağlı
RƏSMİ AÇIQLAMA
Bakıda qəbiristanlıqda çayxana tikmək istəyiblər -
ŞOK GÖRÜNTÜLƏR
Tblisidə parklanma qiymətləri -
ARAŞDIRMA
Ailə üzvlərinin qətlində ittiham olunan Əhməd Əhmədovdan
XƏBƏR VAR
Bu da Nigar Camalın QARDAŞI -
FOTO
Rubl görün neçəyə oldu -
SON DƏQİQƏ
30 yaşadək olan şəxslərin DİQQƏTİNƏ! -
Müdafiə Nazirliyi ELAN VERDİ VİDEO
Azərbaycanda ardıcıl 5 gün iş olmayacaq -
RƏSMİ
SON DƏQİQƏ!
XİN məlumat yaydı
Azərbaycanın quru sərhədləri açılmayacaq
Novruz bayramı Azərbaycan xalqının ən mühüm bayramlarından biridir
Prezident İlham Əliyev: Azərbaycanda separatçılığa birdəfəlik son qoyduq və suverenliyimizi, ərazi bütövlüyümüzü bərpa etdik
Dördüncü dəfədir ki, bayram tonqalı azad edilmiş Qarabağ torpağında qalanır
Prezident İlham Əliyevin Xankəndi şəhərində Azərbaycan xalqını Novruz bayramı münasibətilə təbriki
Rusiyaya işləməyə gedənlərə yeni QADAĞA
Bakıda liftdən meyit tapıldı
DİN-dən "Narkotələ" əməliyyatı:
157 kq narkotik ələ keçdi, 28 nəfər tutuldu (VİDEO)
Bakının mərkəzində yeni parkinq QİYMƏTLƏRİ: günü 30 manat -
SİYAHI + FOTO
İş adamı ilə Ədliyyə Nazirliyi arasında nə baş verir? -
3 milyonluq kredit mübahisəsi...
TALIBOVUN OĞLU QƏFİL ALİ MƏCLİSDƏ PEYDA OLDU –
Fuad Nəcəfli Rza Talıbovu qapıdan geri qaytarıb
Prezidentin Xankəndi şəhərində xalqa müraciəti ümidverici mesajlarla dolu oldu
Novruz Bayramının Azad Edilmiş Topraqlarda qeyd edilməsinin Simvolik Önəmi
“Krokus”a hücumda sensasion izlər –
Bakıya da mesaj var…
Türkiyədə zəlzələ baş verib
Axtarışda olan 43 nəfər saxlanıldı
Maşınla qəsdən vurulduğunu iddia edən Qarabağ qazisi şikayətinə baxılmadığını deyir... -
VİDEO, FOTO
Tərkibində nikotin var imiş -
Badımcanın faydaları -MAQRAQLI FAKTLAR
"Başıma bir iş gəlsə, Qədir və ətrafı səbəbkardır" -
Türkan sakini şikayətinə baxılmadığını iddia edir
"Binə" Ticarət Mərkəzində baş verən yanğında ağır xəsarət aldı, 6 ay yataq xəstəsi olduğu üçün işdən çıxarıldı -
ŞİKAYƏT
Ərdoğan mayda ABŞ-a səfər edə bilər –
KİV
Hücumun arxasında hansı ölkə dayanır? -
Əsas versiya
Xankəndidə tapılanlar polisi HƏRƏKƏTƏ KEÇİRDİ -
Görün nə TAPDILAR
Bu, Bakıya olan hörmət və etimadı göstərir -
Hacıyev
PRİZMA
31 mart -Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü
MÜSAHİBƏ
1
2
3
4
5
6
Vahid Ələkbərovun keçmişi: "O, İdrisin cənazəsi ilə otaqda tək qaldı...."
- "Dedi ki, şalvarım cırıq olduğuna görə qalxıb oynaya bilmədim…”
Qatil əhmədləri elə televiziyaların belə proqramları yetişdirir...
-Müsahibə
Prezident İlham Əliyevin beynəlxalq media nümayəndələrinə verdiyi müsahibə
Prezident İlham Əliyevin “Euronews” televiziyasına verdiyi müsahibəsi
Zeynəb Xanlarovadan SƏRT SÖZLƏR:
"Sübut edin ki, demişəm uşaqpulu verilməsin, 50 ildir..." + VİDEO
Prezident İlham Əliyevin “Euronews” televiziyasına verdiyi müsahibə
TƏHLİL
"Rusiyanın bu ildən salamat çıxa biləcəyinə çox böyük şübhəm var" -
XAQANİ CƏFƏRLİ
SOSİAL
1
2
3
4
5
6
Ev alanlara ŞAD XƏBƏR: Çıxarış veriləcək -
DETALLAR
Azərbaycanda yeraltı təkanlar günü-gündən artır:
Güclü zəlzələ gözlənilirmi?
Bu da Nigar Camalın QARDAŞI -
FOTO
Azərbaycanda ardıcıl 5 gün iş olmayacaq -
RƏSMİ
Bakının mərkəzində yeni parkinq QİYMƏTLƏRİ: günü 30 manat -
SİYAHI + FOTO
Tərkibində nikotin var imiş -
Badımcanın faydaları -MAQRAQLI FAKTLAR
{sape_links}{sape_article}