Ekspertlərin fikrincə, Rusiya-Türkiyə hərbi-texniki əməkdaşlığının həddindən artıq yaxınlaşması qardaş ölkənin milli maraqlarına xeyirli deyil

Türkiyə ilə ABŞ arasında "soyuq küləklər" əsməyə başladığı andan etibarən rəsmi Ankara Moskvaya doğru istiqamət alıb. Belə ki, artıq Türkiyə ilə Rusiya arasındakı münasibətlər az qala strateji müttəfiqlik səviyyəsinə çatmaq üzrədir. Məhz elə bu səbəbdən də qardaş ölkənin prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan bir müddət öncə verdiyi açıqlamasında Rusiya ilə S-500 zenit raket kompleksinin birgə istehsalının mümkünlüyünü bəyan edib. Eyni zamanda, "Biz "Patriot"ları Barak Obamanın dövründə istədik" deyən Ərdoğanın sözlərinə görə, ABŞ-ın eks-prezidenti cavabında Konqresin icazə vermədiyini bildirib: "Trampa dedik ki, bu işin önünü kəsən Obama oldu. Sən Konqresdən icazə ala bilirsənsə, biz "Patriot" da alaq. Həm S-400, həm də "Patriot"umuz olsun. F-35 qırıcılarından da 5 dənəsini bizim general və pilotlarımıza təhvil verdilər. Ancaq aparatları vermədilər. Hazırda oraya 7 milyard dollar dəyərində təyyarə hissələrini göndəririk. Bir az naz edirlər, topu meydanın ortasında oynadırlar, ancaq bu iş mümkünsüz deyil. Gec-tez, biz F-35-ləri alacağıq. S-400-lər də ölkəmizə gələcək. S-400-dən sonra bir də S-500 söhbət predmeti olacaq. S-500 də yenə ortaq istehsal məsələsi söhbət predmeti olacaq".

Məlumat üçün nəzərinizə çatdıraq ki, Rusiya Müdafiə Nazirliyinin yaydığı informasiyaya görə, artıq S-500 zenit raket kompleksinin radiolokasiya kompleksinin hazırlanması yekunlaşmaq üzrədir. Rusiya Zenit Raket qoşunlarının komandanı general-leytenant Aleksandr Qorkov isə öz növbəsində, S-500 zenit raket kompleksinin ballistik maneələri dəf etmək, o cümlədən yaxın kosmosdakı hədəfləri, konkret olaraq aşağı orbitdə uçan peykləri vurmaq qabiliyyətində olduğunu söyləyib.

"Türkiyənin istehsal edəcəyi raket hissələri bəyənilsə, bu layihəni gerçəkləşdirmək mümkün olacaq"

Qeyd edək ki, rusiyalı hərbi ekspert Aleksey Leonkov da Türkiyə və Rusiyanın S-500 raket sistemlərini birlikdə istehsal edə biləcəyini vurğulayıb. Bununla bağlı axar.az-da yer alan informasiyaya görə, Leonkov Rusiya ilə Hindistan arasında buna bənzər təcrübənin mövcud olduğunu bildirib: "Yəni artıq Rusiya bu baxımdan kifayət qədər təcrübəlidir. Lakin Türkiyə ilə bu layihəni həyata keçirmək üçün müəyyən məsələləri həll etmək lazımdır. Məsələn, əvvəlcə Rusiyaya göndərilən 100 türk mühəndis təhsil kursunu keçməlidir. Türkiyənin istehsal edəcəyi raket hissələri bəyənilsə, bu layihəni gerçəkləşdirmək mümkün olacaq".Rusiya Dünya Silah Ticarəti Analizləri Mərkəzinin rəhbəri, "Natsionalnaya Oborona" dərgisinin baş redaktoru İqor Korotçenko isə mövzu ilə bağlı bugünlərdə verdiyi açıqlamasında qeyd edib ki, Türkiyə və Rusiyanın S-500 zenit raket kompleksinin istehsalında əməkdaşlıq etməsi görülməmiş olay olacaq. O, Türkiyənin bu layihəyə qətiyyətlə maraq göstərdiyini, Rusiya hərbi texnologiyalarının ABŞ-ın texnologiyalarına nisbətən daha öndə olduğunu deyib.

"The National Interest" qəzeti isə yazır ki, Rusiyanın S-500 zenit raket kompleksi barədə daha ətraflı məlumat verməməsi S-400-ün ixracını təhdid altında qoymamasıyla bağlıdır. Qəzet iddia edir ki, S-500-lər 600 kilometr məsafəyə atış atmaq qabiliyyətinə sahibdir: "Bu, S-400-ün imkanlarından 200 kilometr çoxdur. S-500 az görünə bilən qırıcıları aşkar etmək, həmçinin saniyədə 6,5 kilometr sürətlə uçmaq qabiliyyətinə sahib olan 10 döyüş başlığını eyni anda izləməyə qadirdir. Sistem silahlanmaya qəbul zamanı bir neçə dəfə dəyişdirilib. Ruslar qorxur ki, S-500-ün buraxılışı S-400-ün böyük ixracat uğurlarını məhv edər. Potensial müştərilər S-400-ə marağını itirə və onu köhnə hesab edə bilərlər. Türkiyə və Hindistan kimi vacib müştərilər bundan narazı qala bilərlər. S-500-lərin ixracının 2021-ci ilə reallaşdırılması mümkün deyil".

Rusiyanın dövlət hərbi ixracat şirkəti Türkiyə şirkətləriylə birgə silah istehsalı layihələri ilə bağlı görüşlər həyata keçirib

Bu arada, onu da bildirmək lazımdır ki, Rusiyanın "Rosoboroneksport" dövlət hərbi ixracat şirkəti hələ bir müddət əvvəl Türkiyə şirkətləri ilə birgə silah istehsalı layihələri ilə bağlı görüşlər həyata keçirib. Belə ki, adıçəkilən şirkətin satış departamenti rəhbərinin müavini Vladimir Qonçarovin sözlərinə görə, Türkiyə Milli Müdafiə Nazirliyi Rusiyanın müxtəlif mənzilli raket müdafiə kompleksləri başda olmaqla, bir sıra hərbi texnologiya ilə maraqlanır: "Bundan başqa, birgə silah istehsalı layihələri barədə danışıqlar aparılır". Eyni zamanda, may ayının əvvəlində İstanbulda reallaşan 14-cü Beynəlxalq Müdafiə Sənayesi Sərgisi IDEF-2019-da Rusiyanın "Rosoboroneksport" şirkəti də təmsil olunub. Şirkət rəhbərinin köməkçisi Sergey Ladıqin tədbir zamanı Rusiya və Türkiyənin 5-ci nəsil döyüş təyyarələri barədə danışıqlar apardığını bildirib: "Əlbəttə ki, hava hücumundan müdafiə vasitələri daha çox diqqəti cəlb edir. İctimaiyyətin Rusiyanın bu il Türkiyəyə göndərəcəyi S-400 sistemlərinin yaratdığı ajiotajın hələ də bitmədiyi bir dövründə bu silahlarla dərindən maraqlanması normaldır". Rusiyanın Türkiyə ilə təyyarə və helikopter texnologiyaları sahəsində də əməkdaşlıq etməyə hazır olduğunu deyən Ladıqin, bu mövzuda ən yüksək səviyyədə danışıqlara başladıqlarını vurğulayıb: ""4 ++” döyüş təyyarələri üçün görüşlər keçiririk, 5-ci nəsil döyüş təyyarələri üçün danışıqlar davam edir".

Yeri gəlmişkən, nəzərinizə çatdıraq ki, bugünlərdə sözügedən mövzu ilə bağlı mövqeyini öyrəndiyimiz hərbi-siyasi icmalçı Ramil Məmmədli "Hürriyyət"ə açıqlamasında qeyd edib ki, Türkiyə və Rusiyanın S-500 zenit raket kompleksinin istehsalında əməkdaşlıq etməsi qardaş ölkə üçün cəlbedici olduğu qədər də zərərlidir: "Düşünürəm ki, Rusiya-Türkiyə hərbi-texniki əməkdaşlığının həddindən artıq yaxınlaşması qardaş ölkənin milli maraqlarına xeyirli deyil. Belə bir vəziyyətdə Türkiyənin öz milli maraqlarına zərər vuraraq iki qütb arasında qalması onun iqtisadiyyatı ilə yanaşı, siyasi maraqlarına da böyük zərbə vuracaq. Hesab edirəm ki, Türkiyə cəmiyyətində, siyasi dairələrində də bu məsələ heç də müsbət qarşılanmır. Bu baxımdan, iqtidar Türkiyənin oturuşmuş, köklü milli dövlətçilik maraqlarını nəzərə almalıdır". Onun fikrincə, rəsmi Ankaranın Moskva ilə əlaqələrini bu şəkildə genişləndirməsi Türkiyə üçün o qədər də labüd sayıla bilməz. Siyasi elmlər üzrə fəlsəfə doktoru, Bakı Politoloqlar Klubunun sədri Zaur Məmmədov isə azadinform-a açıqlamasında Türkiyənin həm ABŞ, həm də Rusiya ilə hərbi müttəfiqliyin inkişafında maraqlı olduğunu vurğulayıb. Lakin ABŞ və Rusiyanın ayrı-ayrı hərbi sistemlərə malik olduqlarını, eyni zamanda onların əks cəbhədə dayandıqlarını deyən Zaur Məmmədovun sözlərinə görə, məhz bu səbəbdən də Vaşinqton Ankara ilə Moskvanın yaxınlaşmasında maraqlı deyil: "ABŞ rəsmilərinin dediklərinə görə, S-400-lərin alınması gələcəkdə F-35 və ümumiyyətlə, ABŞ hərbi sistemlərinin Rusiya tərəfindən öyrənilməsinə gətirib çıxara bilər. Həmçinin, onlar birlikdə bir ölkənin daxilində hərbi sistemdə fəaliyyət göstərə bilməzlər".