“Əmək pensiyaları haqqında” qanun Qarabağ qazilərinə niyə tətbiq olunmur?

“Hərbi qulluqçuların pensiya təminatı” haqqında 29.04.1992-ci il tarixli  qanunun  ləğv edilərək , 2006-cı il ildən pensiyaların ödənilməsinin “Əmək pensiyaları haqqında” qanuna uyğun olaraq DSMF-ə verilməsi hərbi pensiyaçılara ciddi problemlər yaradıb və hələ də bu problemlər çözülmür. Belə görüntü yaranır ki, yeni qanun hərbiçilərə aid deyil.

Ən birincisi, qanunun 26.1-ci maddəsinin tələbinə əməl edilməyib. Həmin maddəyə görə , əvvəllər təyin edilmiş pensiyanın ümumi məbləği ( bütün ƏLAVƏLƏR, LƏĞV EDİLMİŞ GÜZƏŞTLƏRİN  ƏVƏZİNƏ VERİLƏN KOMPENSASİYALAR və ödəmələrlə birlikdə) dəyişdirilmədən şərti çevrilməsi aparılır. DSMF isə Prezidentin 26.12.2001 tarixli “Kommunal , nəqliyyat və digər xidmətlər üzrə GÜZƏŞTLƏRİN aylıq MÜAVİNƏTLƏRLƏ ƏVƏZ OLUNMASI haqqında” 613 saylı Fərmanı əsasında  Qarabağ əlillərinə verilən 26 manatı , Prezidentin 29.12.2000 tarixli 597 saylı “ Əlil olmuş və digər kateqoriyadan olan bir sıra vətəndaşlara DÖVLƏT YARDIMININ artırılması haqqında” Sərəncamına əsasən  50000-70000 manat (hazırda 10-14 manat) arası aylıq yardımı kəsib. Və nə bərpa edir, nə də yeni qazilərə (eləcə də şəhid ailələrinə) şamil edir. Əmək pensiyasını “Əmək pensiyaları haqqında” qanuna uyğun ödəməyə borclu olan dövlət orqanı 2006-cı ildə qəbul edilmiş  “Sosial müavinətlər haqqında” qanunun (11.1.5 maddəsinin) prezident aktlarına qadağa qoyduğunu bildirir . Əsassız əsaslandırma göz önündədir. Birincisi, əmək pensiyaçısına “Sosial müavinətlər haqqında” qanunun tətbiq edilməsi yolverilməzdir; ikincisi , prezident aktlarının adından görünür ki, savaş ƏLİLLƏRİNƏ ləğv edilən güzəştin əvəzinə aylıq müavinət və dövlət yardımı verilməsi qərara alınıb və aktların icrasının tətbiqiniqərarlaşdıran NK müavinətlərin  pensiya alanlara ödənməsini ƏƏSMN tabeliyində DSMF-in üzərinə qoyub. DSMF yetkililəri isə güzəşt əvəzi kompensasiyanı qanunsuz olaraq və bilərəkdən qadağa amacı ilə   “sosial müavinət” kimi sırıyırlar. Halbuki prezident aktı müavinəti ünvanladığı sosial kateqoriyanı konkret göstərir: ƏLİLLİYİ OLAN ŞƏXS! Şəxs  əlildirsə, MÜTLƏQ ya ƏMƏK PENSİYASI alır, ya da SOSİAL MÜAVİNƏT. Yəni prezident aktı ilə Qarabağ əlillərinə ayrılan müavinət həm əmək pensiyası , həm də sosial müavinət alanlara nəzərdə tutulub. Bunu anla(t)maq bu qədər çətindir? “Sosial müavinətlər haqqında” qanunun əmək pensiyaçılarına nə aidliyi var? Qarabağ əlillərinə gəldikdə, əmək pensiyası hüququ olmayanlara müəyyən edilən sosial müavinətin məbləği hazırda 270 manatdır və qanunun 5-ci maddəsinə görə, bir neçə sosial müavinət hüququ olanlara müavinətin ən yuxarısı seçilir. DSMF yetkililərinin məntiqindən belə çıxır ki, Qarabağ əlili 270 manatlıq müavinət əvəzinə , on dəfədən də az 26 manatı seçib?! Və indi də əmək pensiyaçısı kateqoriyasına keçdiyindən həmin 26 manatlıq sosial müavinətin verilməsi “Sosial müavinətlər haqqında” qanunun 11.1.5 maddəsi əsasında dayandırılıb ?! Onu da vurğulayaq ki, Prezidentin 29.12.2000 tarixli 597 saylı “ Əlil olmuş və digər kateqoriyadan olan bir sıra vətəndaşlara dövlət yardımının artırılması haqqında” Sərəncamında , ümumiyyətlə,  “kommunal” sözü yer almır, amma Xüsusi Şərtlərlə Təyinat üzrə Mərkəzi Filial bu aktla ayrılan müavinətin də “kommunal

xidmətlərə görə sosial müavinət” adı ilə verilməsinə qadağa qoyub.(?) Görəsən, bu nağıllara nəzarətedici qurumların “rüsum haqqı” nə qədərdir? Bu özbaşınalığa son qoyulmursa, onda qazi, şəhidlərin haqqının , qanpulunun  “nəzarət qaydasında” ortaq yeyilməsi şübhələri əsaslıdır.

Xüsusi Şərtlərlə Təyinat üzrə Mərkəzi Filialı “Əmək pensiyaları haqqında” qanunun  29.2 maddəsini də Prezidentin 23.12.2021 tarixli , 1525 saylı fərmanı ilə  hərbi vəzifə maaşlarına müəyyən edilən 20 faizlik əlavəyə uyğun Qarabağ əlillərinə , şəhid ailələrinə, hərbi pensiyaçılara tətbiq etməyib. Bu maddə 13.05.2022 tarixli qanunla ləğv edilib və Filial 2022-ci ildə qəbul edilən qanunu geriyə-  2021-ci il tarixli prezident aktına təbiq edərək 20 faizlik əlavəni hesablamaqdan imtina edir. Halbuki Konstitusiyanın 149-cu maddəsinin Vll hissəsinə görə, qanunun geriyə qüvvəsi yoxdur; yalnız hüquqi və fiziki şəxslərin hüquqi vəziyyətini yaxşılaşdıran, hüquq məsuliyyətini aradan qaldıran və ya yüngülləşdirən normativ-hüquqi aktları qüvvəsi geriyə şamil edilir. Filial niyə qazilərin, şəhid ailələrinin durumunu pisləşdirən qanunu geriyə tətbiq edir, anlamaq olmur.Yeri gəlmişkən , həmin 13.05.2022 tarixli qanuna dəyişikliklə “Əmək pensiyaları haqqında” qanuna 37.3.2-1 maddəsi əlavə edilib. Bu maddəyə görə, əmək pensiyasına qulluq stajına görə əlavə təyin edilmiş əlil və şəhid ailələrinin pensiyaları onların ƏRİZƏLƏRİ əsasında 37.3.1 və 37.3.2 maddələrinə əsasən yenidən hesablanır. Qanunda yazılıb ki,yaşa,  əlilliyə görə pensiya təyin edilmiş şəxs İŞLƏMƏKDƏ DAVAM EDƏRSƏ, onun pensiya təyin olunduqdan , ..İŞLƏMƏYƏN ƏMƏK PENSİYAÇISI KATEQORİYASINA KEÇDİYİ TARİXƏDƏK olan dövr üzrə toplanan pensiya kapitalına və həmin kateqoriyaya keçdiyi tarixdəki ..sığorta stajına əsasən , əmək pensiyasının sığorta hissəsi AVTOMATLAŞDIRILMIŞ qaydada, Qanunun 20-ci maddəsinə əsasən əmək pensiyasına  qulluq stajına görə əlavə təyin edilmiş şəxslərin ,yəni HƏRBİ ƏLİLLƏRİN və ŞƏHİD AİLƏLƏRİNİN pensiyaları isə ƏRİZƏLƏRİ əsasında YENİDƏN HESABLANIR. Qanunverici İŞLƏMƏKDƏ DAVAM EDƏN pensiyaçıların yığılan pensiya kapitalına uyğun pensiyalarının YENİDƏN HESABLANMASINI təsbit edir, pensiyanı yenidən hesablamalı orqan- Filial  isə imtina edir ki, pensiyaçı İŞLƏMƏKDƏ DAVAM EDİR.(?) Absurd deyilmi? “İşləməyən əmək pensiyaçısı kateqoriyası” deyildikdə isə yaşa, əliliyə görə , son yaş həddinin nəzərdə tutulması aydındır. Yoxsa, yaşa, əlilliyə görə pensiya təyin olunduqdan sonra İŞLƏMƏKDƏ DAVAM ETMƏYƏ görə pensiya YENİDƏN HESABLANMAZDI.

Ümumiyyətlə, qsnunvericiliyin tələbləri savaş adamlarına şamil edilmir. Onda bu qanunların qəbul edilməsinə nə ehtiyac var? Yalnız qadağalar tətbiq edilir. Qarabağ əlilləri və şəhid ailərinin ləğv edilən 29.2 maddəsi əsasında əvvəllər tutmuş olduqları vəzifələr üzrə təminat xərcliyinin artımına uyğun pensiyalarının yenidən hesablanmasından imtina, bilirsiniz necə əsaslandırılıb? Orduya yararsız əlil, şəhid hərbçi SIĞORTA HAQQI ÖDƏMİR! GÜLÜNCDÜR, ŞƏHİDDƏN MƏCBURİ SIĞORTA HAQQI  ÖDƏMƏK TƏLƏB OLUNUR!

Məğrur BƏDƏLSOY