Bakıda məşhur göz həkimi Cahid Şahbazovun QUDURĞANLIĞI... -
BU NƏDİ BELƏ?
Ordumuzun hərbçisi şəhid oldu -
SON DƏQİQƏ
İranla bağlı TƏCİLİ TƏDBİRLƏR: saxlanılanlar var -
VİDEO
Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü bərpa etməsi... -
Saakaşvili
Cəbrayılda inşa olunan yaşayış kompleksi 33 binadan ibarət olacaq -
FOTO
Baş nazir qərar imzaladı
Separatçılar DTX-nin istintaq təcridxanasına etap olundu
Babayan və Mnatsakanyanın həbsi ilə bağlı rəsmi məlumat
Ağdərədə silah-sursat və döyüş texnikası müsadirə edildi -
Video
Zelenski silahlanma üzrə yeni ittifaq yaradıldığını açıqlayıb
DTX:
“Azad olunmuş ərazilərdə 500-ə yaxın şəxsin meyitinin qalıqları tapılıb”
İşə yaramırlar: Fermerlər NƏ ETSİN Kİ? -
AKTUAL
Əvvəlki
Sonrakı
Şanlı qələbənin başlandığı tarix
26-09-2023, 21:32
Qələbə əzmli antiterror əməliyyatı
22-09-2023, 11:36
Bizim sözümüz imzamız qədər dəyərlidir!
22-09-2023, 11:19
Prezident İlham Əliyev xalqa müraciət edir -
CANLI YAYIM
20-09-2023, 20:33
TƏCİLİ!
Ermənilər Şuşanı atəşə tutdu - HƏLAK OLAN VAR
19-09-2023, 17:35
Axtarış...
Baş Səhifə
Prizma
Siyasət
Sosial
Gündəm
Problem
Müsahibə
Region
Təhlil
Hadisə
Kriminal
İqtisadiyyat
Araşdırma
Ölkə
Dron sürüsü -
düşməni vahiməyə salan KARGU haqda bilmədiklərimiz FOTO
Son günlərdə KİV-də Azərbaycanın Türkiyədən KARGU zərbə tipli PUA-lar əldə etdiyi barədə məlumatlar tirajlanır. Hərbi ekspert Ədalət Verdiyev bununla bağlı geniş təhlillər aparıb.
Musavat.com onun məqaləsini təqdim edir:
- Əslində, Qarabağda hərbi əməliyyatlar həyata keçirən, işğal altındakı torpaqlarını azad edən Azərbaycanın Türkiyənin yerli və milli istehsalı olan hansısa vasitəni əldə etməsi təəccüblü olmamalıdır. Əksinə, Azərbaycanın ehtiyac duyduğu və qardaş ölkənin istehsal etdiyi müasir avadanlıq ordumuzun istifadəsində olmasaydı, təəcüblü ola bilərdi.
Türkiyə yalnız öz məqsədləri üçün deyil, həm də tərəfdaş ölkələrə ixrac edilməsi mümkün olan müxtəlif təyinatlı PUA-ları, o cümlədən zərbə tipli “dron sürüləri”ni hazırlayır və istehsal edir. Azərbaycan da təbii olaraq bu PUA-ları ala, istifadə edə bilər.
Mövzuya bir az geniş aspektdən nəzər salaraq, KARGU-nun istehsalçısı, təyinatı, imkanları, modifikasiyaları, taktiki texniki xüsusiyyətləri barədə oxuculara məlumat verəcəyik.
İstehsalçı
Kvadrokopter tipli KARGU PUA-sı Türkiyənin STM Müdafiə Texnologiyaları Mühəndisliyi və Ticarət A.Ş tərəfindən hazırlanıb. Bu şirkət 1991-ci ildə Müdafiə Sənayesi İcra Komitəsinin qərarı ilə Türkiyə Silahlı Qüvvələri (TSQ) və Müdafiə Sənayesi Nazirliyinə (SSB) sistem mühəndisliyi, texniki dəstək, layihə idarəetməsi, texnologiya transferi, logistik dəstək xidmətləri göstərmək məqsədilə təsis edilib.
STM Milli və Beynəlxalq Dəniz Layihələrində sualtı və suüstü gəmilər, pilotsuz vasitələr, hərbi obyektlər, tərsanələr, gəmiqayırma, modernləşdirmə və təmir-servis fəaliyyətləri üçün mühəndislik xidmətlərini təmin edir. STM kibertəhlükəsizlik və müdafiə layihələri də həyata keçirir.
Şirkət həyata keçirdiyi Ar-Ge fəaliyyətləri ilə maneə arxasındakı hədəfləri aşkar edən RLS-lər, PUA-lar, avionika, SAR (sintetik radarlar), kosmik və stimulyasiya texnologiyası sahəsində də uğur qazanmaqdadır.
STM 15 ildən çoxdur ki, reallaşdırdığı hərbi və mülki aviasiya layihələrindən əldə etdiyi təcrübə ilə hər cür hava platforması üçün xüsusi aviasiya proqramları, idarəetmə və dəstək sistem həllərinə aid geniş məhsul çeşidlərini təklif edir.
Hərbi aviasiya sahəsində şirkət müxtəlif təyinatlı helikopterlər üçün Rəqəmsal Xəritə və Vəzifə Planlaşdırma Sistemini, C-130 ERCİYES təyyarəsi üçün Yerüstü Vəzifə Planlaşdırma Sistemini, PUA-lar üçün Vəzifə Planlaşdırma Proqramını, təyyarələrin Yerüstü İzləmə Sistemini, Meteoroloji Analiz Sistemini hazırlayıb. Bundan başqa, STM həm idarəetmə və informasiya texnologiyaları sahəsində, həmcinin Raketdən və Hava Hücumundan Müdafiənin İnformasiya Sistemlərinin hazırlanması ilə məşğuldur. ALTAY əsas tankının idarəetmə, nəzarət və döyüş informasiya sistemi ilə bərabər "Leopard-1T" tanklarının, təkmilləşdirilən zirehli personal daşıyıcılarının və bir çox suüstü döyüş vasitələrinin idarəetmə, nəzarət və döyüş informasiya sisteminin hazırlanması da STM-ə məxsusdur.
Şirkətin digər bir istehsalı isə sürü şəklində və ya avtonom hərəkət edərək vəzifələrini yerinə yetirə bilən zərbə tipli KARGU PUA-larıdır.
Təyinatı
Şirkət daxili imkanları sayəsində bu PUA-ları dərin müşahidə bazasına malik optik elementlərlə təmin edir. Asimmetrik müharibə vasitəsi hesab olunan KARGU kompüter vasitəsilə real zamanda obyektlərin aşkarlanmasını, izlənməsini, tanınmasını, təsnifatlandırılmasını və onlara zərbə endirilməsini həyata keçirmək üçün hazırlanıb. PUA əldə etdiyi görüntüləri real zamandan operatora ötürə bilir.
STM şirkətinin istehsal etdiyi PUA-lar Azərbaycan üçün daim maraq kəsb edib. Azərbaycanın müdafiə naziri IDEF-2019 sərgisində iştirak edərkən şirkətin KARGU və ALPAGU PUA-ları ilə xüsusilə maraqlanıb. KARGU asimmetrik müharibə və ya terrorla mübarizə sahələrində istifadə üçün tək əllə daşınan, avtonom və ya uzaqdan idarə olunan, 4 ədəd dönən qanadlı, kvadrokopter tipli zərbə PUA-sıdır. Bu aparat yerüstü idarəetmə qurğusundan və PUA batareya yükləmə modulundan ibarətdir.
Modifikasıyaları və taktiki texniki xüsusiyyətləri
KARGU ən azı iki versiyada hazırlanıb. İlk versiya "Block I" adlanır, onlar elektrik mühərrikləri litium-polimer batareyalarla təchiz edilir, 15 kq kütləyə malikdir və havada 30 dəqiqə qala bilir. Maksimum uçuş yüksəkliyi 2800 metr, optimal yüksəkliyi 500 metr, fəaliyət radiusu 5 km, maksimal sürəti 72 km/saatdır. Hücum zamanı şığıma sürəti isə 120 km/saata çatır. Ölçüləri 600 mm x 600 mm x 430 mm olan aparatın qalxma kütləsi 7060 qramdır. KARGU kvadrokopteri -20 dərəcədən + 50 dərəcəyədək temperaturda çalışa bilir. Onun əməliyyata buraxılması üçün 1 dəqiqədən də az zaman tələb olunur.
KARGU "Block II" adlanan digər variantda uçuş müddəti qorunub, lakin üçüş kütləsi 5 kq-a qədər endirilib.
Şirkətin məlumatına görə, PUA 20-dən çox aparatla birgə "sürü" tərkibində fəaliyyət göstərə və uçuş proqramına uyğun olaraq hədəfə müstəqil hücum edə bilir. TSQ bu il Suriyada keçirdiyi hərbi əməliyyatlarda 29 ədəd KARGU "Block II" PUA-larını eyni zamanda sürü şəkilində tətbiq etməklə onların real imkanlarının şirkətin göstəricilərindən daha yüksək olduğunu sübut edib. TSQ-nin hazırda "Block II" versiyasının ən azı 500 ədədindən aktiv istifadə etdiyi ehtimal olunur.
Dron yerüstü idarəetmə stansiyasının operatoru tərəfindən idarə olunur. Operator dronları istənilən obyektlərə, o cümlədən hərəkətli obyektlərə yönəldə bilər. Bu PUA hədəfi məhv etməyibsə, sonradan təkrar istifadə üçün operatorun yanına qaytarıla bilir. Şirkət "sürü əməliyyatları” yolundakı uğurlarını inkişaf etdirir, operatorun yükünü azaltmaq üçün süni zəkanın inteqrasiya imkanlarını artırır, GPS siqnalı və rabitə kanalı olmadan aparatın idarə olunması istiqamətində ciddi addımlar atır.
STM şirkəti KARGU üçün kütləsi 1.3 kq olan piyada əleyhinə qəlpəli döyüş başlığı hazırlayıb. Eyni kütləyə malik termobarik və zirehdələn sursatlar isə bir neçə ay əvvəl təsnifatlandırmanın son mərhələsində olub. Bu baxımdan Azərbaycanın da bu sursatlara malik KARGU-ları əldə etməsi mümkündür.
STM şirkətinin Türkiyə ordusunun əməliyyat zamanı logistika ehtiyaclarının qarşılanmasında istifadə olunacaq və 1 saat havada qalma imkanına sahib olacaq yeni versiyalı KARGU PUA-sının hazırladığı barədə də məlumatlar mövcuddur. PUA-nın təyinatı ilə bərabər adının dəyişməsi də istisna edilmir. 50 kiloqram yük daşıma imkanına sahib olacaq PUA-ları silah, döyüş sursatı, tibbi avadanlıq kimi ehtiyacları çox qısa müddətdə təhlükəsizlik qüvvələrinə çatdıra biləcək.
İmkanları
Kvadrokopter tipli (VTOL konstruksiyalı) KARGU PUA-larının ilk versiyası 2017-ci ildən, ikinci versiyası isə bu ilin əvvəlindən etibarən Türkiyə Silahlı Qüvvələrinə ixrac edilir. Digər ixracatçılar haqqında rəsmi məlumat yoxdur. KARGU dünyada az sayda mövcud olan “zərbə tipli sürü PUA-ları” sinifinə aiddir. Onun texniki imkanları aşağıdakılardan ibarətdir:
- Gündüz və gecə aktiv əməliyyat;
- Minimal ziyanla müstəqil dəqiq zərbə;
- Koordinat və ya görüntü üzərində seçilən hədəfi izləmə və məhvetmə;
- Müxtəlif sursatlardan istifadə;
- Hərəkətdə olan hədəfə kilidlənmə;
- Yüksək naviqasiya və nəzarət alqoritmləri;
- Bir nəfər əsgər tərəfindən istifadə;
- Vəzifəni ləğvetmə və ya özünü məhvetmə;
- Təhlükəsiz geri qayıtmaq;
- Təkmilləşdirilən və orijinal radioelektron mühafizə;
- Tənzimlənən məsafədən hədəfi məhvetmə;
- Xüsusi milli proqram təminatı;
- Görüntü emalı əsaslı nəzarət tətbiqləri;
- Real zamanda obyektlərin aşkarlanması, tanınması, izlənməsi və təsnifatı;
- İstifadədən əvvvəl sursat yükləmə imkanı;
- 10 qat optik yaxınlaşdırma;
- İstifadəçi “dostu” olan yerüstü idarəetmə proqramına malikdir.
İstifadəsi və tətbiqi
Bu pilotsuz uçuş aparatları düşmənin şəxsi heyətini məhv etmək üçün qəlpəli, yüngül zirehli təhdidlərə qarşı kumulyativ, məhdud məkanda yerləşən hədəflərə qarşı isə termobarik döyüş başlıqları ilə təchiz edilə bilir. PUA həm sabit, həm də hərəkətli hədəfləri məhv etmək üçün istifadə edilir. Pilotsuz vasitənin yarımavtonom rejimdə fəaliyyət göstərməsi KARGU-nun hədəfləri müstəqil aşkar edərək məhv edə biləcəyini ehtimal etməyə əsas verir. Operator dron hücumunu ləğv edə və ya onu başqa bir hədəfə yönləndirə bilər.
PUA-ların sürü şəklində tətbiqi texnologiyası əvvəllər yalnız ABŞ və İsraildə mövcud idi, indi isə onun Türkiyədə və təbii ki, Azərbaycanda mövcudluğu şübhəsiz ki, qardaş ölkənin əldə etdiyi texnoloji səviyyənin göstəricisidir. Türkiyə PUA-larının Suriya, Liviya və Qarabağ ərazisində tətbiqi, Ankaranın bu sahədə dünyanın ən ciddi istehsalçısına çevrildiyini təsdiqləyir.
Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin onlarla zərbə tipli pilotsuz vasitəni eyni vaxtda tətbiq etməsi, qoşunların hücum effektivliyini xeyli artıracaq. Ordumuz KARGU tətbiqi ilə yüngül zirehli texnika karvanlarını, adi yük və ərazi maşınlarını, silah-sursat anbarlarını, RLS-lərin anten qurğularını, onların zirehsiz, yüngül zirehli şassilərini və bu kimi digər hədəfləri rahatlıqla məhv edə biləcək. Dron sürüsü ilə düşmənin hava hücumundan müdafiə sisteminin “basdırılmasına” və eyni anda çox sayda düşmən hədəflərinin daha təsirli məhv edilməsinə nail olmaq mümkündür.
Oxşar Xəbərlər
Türk PUA-ları Ermənistana 1.5 milyardlıq ziyan vurub
Türkiyənin sürü halında uçan kamikadze-dronları: 3 dost ölkəyə ixrac üçün danışıqlar gedir
Düşmənin 4 PUA-
Ermənilər Qarabağda PUA-ların iştirakı ilə hərbi təlimlərə başladı - FOTOLAR
Xəbər lenti
Bakıda məşhur göz həkimi Cahid Şahbazovun QUDURĞANLIĞI... -
BU NƏDİ BELƏ?
Ordumuzun hərbçisi şəhid oldu -
SON DƏQİQƏ
İranla bağlı TƏCİLİ TƏDBİRLƏR: saxlanılanlar var -
VİDEO
Əhalinin DİQQƏTİNƏ -
Oktyabr ayının bu günlərində...
Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü bərpa etməsi... -
Saakaşvili
Cəbrayılda inşa olunan yaşayış kompleksi 33 binadan ibarət olacaq -
FOTO
Baş nazir qərar imzaladı
Separatçılar DTX-nin istintaq təcridxanasına etap olundu
Babayan və Mnatsakanyanın həbsi ilə bağlı rəsmi məlumat
Ağdərədə silah-sursat və döyüş texnikası müsadirə edildi -
Video
Zelenski silahlanma üzrə yeni ittifaq yaradıldığını açıqlayıb
DTX:
“Azad olunmuş ərazilərdə 500-ə yaxın şəxsin meyitinin qalıqları tapılıb”
İşə yaramırlar: Fermerlər NƏ ETSİN Kİ? -
AKTUAL
İlham Əliyev 1 sərəncam, 1 fərman imzaladı
Suraxanıda növbəti küçə asfaltlanır
-Foto
Xələf Xələfov İran səfiri ilə ikitərəfli münasibətləri müzakirə edib
Türkiyədə 4,1 bal gücündə zəlzələ olub
Cəbrayılda tikilən binalar körpü vasitəsilə əlaqələndiriləcək
Azərbaycan BMT-nin Məskunlaşma Proqramına vəsait ayırıb -
SƏRƏNCAM
Abşeronda qəsdən adam öldürmə faktı ilə bağlı cinayət işi başlanıb
Hər beş qadından birində bu xəstəliyə rastlanır
Ermənilər İsveçdəki səfirliyimizin qarşısında mitinq keçirəcəklər -
SİYAHI
Şuşada 5 tarixi obyekt bərpa olunub
Səfirliyimizə terror hücumunun istintaqı bitir -
Bakını qane edəcək hökm
Milli Qəhrəman Riad Əhmədovla vida mərasimi başa çatıb -
YENİLƏNİBFOTO
Eldar Mahmudov illər sonra görüntüləndi -
Foto
Prezident Kley Mourini qəbul etdi
Azərbaycanda ŞOK OLAY:
Evin zirzəmisindən görün nə tapdılar - FOTO
Taksidən istifadə edənlər üçün VACİB MƏLUMAT-
Sabahdan....
Əsgərimizin cəsarəti erməniləri şoka saldı:
yanan texnikanı... (VİDEO)
Xankəndidə idarəetmə quruluşu bu formada olacaq –
Azərbaycan pasportları...
Rusiya yüksəkdəqiqlikli raketlərin sınağını keçirdi
Qarabağın erməni sakinləri Xankəndidəki yanğın zamanı həyata keçirilən tədbirlərə görə təşəkkür ediblər
Təbrizdə yanacaqdaşıyan maşın aşdı:
ÖLƏNLƏR VAR - VİDEO
„Gəmiqaya Taxıl Məhsulları“ MMC fermerlərin PULUNU VERMİR -
NARAZILIQ VAR!
“Nişan üzüyümü satdım ki, kirayə pulunu ödəyim” -
ETİRAZ
Ən təmiz ürəkli 3 BÜRC
Şuşa-Xankəndi yolunda tərk edilmiş döyüş mövqeləri -
VİDEO
Tanınmış aktyor Qənirə Paşayeva ilə bağlı PAYLAŞIM ETDİ -
FOTO
Putin orduya çağırışla bağlı
FƏRMAN İMZALADI
Əhalinin NƏZƏRİNƏ -
sentyabrın 30-da...
İcra hakimiyyətinin yeni binası üçün 380 minlik müqavilə
Sabah Bakıya yağış yağacaq -
Hava proqnozu
Qarabağ qaytarıldı, Qazaxın 7 kəndi nə vaxt qaytarılacaq?
Azərbaycan hərbçiləri minalı sahələrdən BU ÜSULLARLA KEÇİB -
VİDEO
Bakıda ŞOK: 46 yaşlı kişi məktəbli qıza maşına oturmağı təklif etdi, sonra isə...
Xaricdə doktorantura təhsili almaq istəyənlərin
NƏZƏRİNƏ
DƏHŞƏTLİ RƏQƏMLƏR!
2500-dən çox ölü var
Dolların məzənnəsi sentyabrın 8-dən bəri ilk dəfə olaraq 98 rublu ötdü
"TikTok"a qoyulan qadağa niyə ARADAN QALDIRILMIR? -
RƏSMİ
PRİZMA
“İğdır-Naxçıvan qaz kəmərinin çəkilişi əlaqələrimizə yeni təkan verəcək”
MÜSAHİBƏ
1
2
3
4
5
6
Qənirə Paşayeva bütün orqanlarını bağışlayıb -
"Bu mənim dünyaya son faydam olar"
Hikmət Hacıyevin İsrailin "I24NEWS" kanalına müsahibəsi-
VİDEO
“Azərbaycanda tərbiyə deyilən şey yoxdur” –
Psixoloq Samirə Bağırovadan OLAY MÜSAHİBƏ
Abıyev işdən çıxmasından danışdı:
Müraciət etmişdim
Rəşid Mahmudovdan SENSASİON müsahibə:
“İstədim Gədəbəyə gedim, amma...”
“Heç vaxt rüşvət almamışam” – “4 min təqaüd, 1200 manat akademiyadan, 1000 manat da... ”
TƏHLİL
Naxçıvanda baş tutan tarixi görüş
SOSİAL
1
2
3
4
5
6
Əhalinin DİQQƏTİNƏ -
Oktyabr ayının bu günlərində...
Suraxanıda növbəti küçə asfaltlanır
-Foto
Hər beş qadından birində bu xəstəliyə rastlanır
Taksidən istifadə edənlər üçün VACİB MƏLUMAT-
Sabahdan....
Xankəndidə idarəetmə quruluşu bu formada olacaq –
Azərbaycan pasportları...
Ən təmiz ürəkli 3 BÜRC
{sape_links}{sape_article}