Rusiyanın Azərbaycandakı şəbəkəsi ifşa edildi —
Siyahıda onlar var
Natiq Sadıqov və Anar Aslanov arasında kəskin münaqişə!
Emin Əmrullayevdən yeni təyinat
İcbari tibbi sığorta fondunun büdcəsi təsdiqləndi -
FƏRMAN
Həcc ziyarətinə uşaqla getmək qadağan olundu
“İcra Hakimiyyətinin xeyir-duası olmadan obyekt verilmir”
“Bakı Metropoliteni”ndə yeni təyinat -
Oksfordun tələbəsidir
Prezident yanında Əfv Məsələləri Komissiyasının ilk iclası keçiriləcək
Qar yağacaq, külək əsəcək -
Sabahın HAVASI
Mask “Azadlıq" və “Amerikanın səsi”ni bağlamağı təklif etdi
Bələdiyyələrin yol verdiyi 21 qanun pozuntusu üzrə cinayət işi başlanıb
Sahil Babayevi əvəzləyən Anar Əliyev kimdir? -
DOSYE
Əvvəlki
Sonrakı
Nərimanovun icra başçısı Prezidentin qadağasını pozdu -
FOTOLAR
6-02-2025, 11:51
“Ukrayna danışıqları aprel-may aylarında başlayacaq”
- “Ərdoğan vasitəçi kimi çıxış edə bilər”
27-01-2025, 14:21
Yeni virus COVID-dən daha təhlükəlidir?
-VİDEO
12-01-2025, 15:28
Küçədə siqaret çəkənləri hansı cəza gözləyir?
-300 manat
11-01-2025, 19:35
“AZAL təyyarəsinə hücumu Ukrayna edib, günahkar odur, Rusiya isə "dost atəşi" həyata keçirib”
-Şok iddia
7-01-2025, 22:26
Axtarış...
Baş Səhifə
Prizma
Siyasət
Sosial
Gündəm
Problem
Müsahibə
Region
Təhlil
Hadisə
Kriminal
İqtisadiyyat
Araşdırma
Ölkə
İRANIN XƏZƏRDƏ SAXTA QAZ YATAĞI ƏMƏLİYYATI - "Bu, sadəcə siyasi bir gedişdir"
Ötən həftəsonu İran KİV-ləri sevinclə xəbər yayadılar ki, Khazar Exploration and Production (KEPCO) şirkəti (İranın milli neft şirkətinin Xəzərin özlərinə aid hissəsində işləri həyata keçirən törəməsidir) Xəzər dənizinin İran sektorunda yataq tapıb. Özü də aşkarlanan yataq qazdır. Həmin andaca şirkət yatağa "Çalus" adı verdi (tapılan yatağın Çalus şəhərinə yaxın olmasına görə).
KEPCO-nun baş icraçı direktoru Əli Osuli bəyan edib ki,
"aşkarladığımız yeni qaz yatağı "Cənub Pars" kimi dünyaın meqa qaz yatağının 1/4-i qədər ehtiyatlara malikdir"
. İranın rəsmi mənbələri "Cənub Pars" yatağının 14,2 trln kub metr qaz və 18 mlrd barel kondensat ehtiyatına malik olduğunu bildirir.
Yəni bu hesabla İran Xəzərin ən böyük qaz yatağı sayılan "Şahdəniz"dən 3,5 dəfə böyük ola biləcək tapıntısını bəyan edib.
Bu xəbərlə bağlı bu həftə boyu Rusiya KİV-ində müzakirələr başlayıb. Müzakirə mövzusu da budur ki, bəs İran qazı Avropada satacaq, yoxsa Çində. Və bu mövzuda ağıla gələn və gəlməyən ehtimallar irəli sürürlər, hələ arada imkan tapıb İran tapıntısı ilə Türkmənistanın ötən əsrin 90-cı illərindən ümid bəslədiyi TRANSXƏZƏR qaz kəmərini də az qala dünyada qaz istehlakı bitənə qədər "dəfn edirlər". Hələ Rusiyanın ekspertləri Azərbaycanı da "tərifləməyi" unutmurlar: İran qazının ən optimal ixrac marşrutu Cənub Qaz Dəhlizidir. Və əlavə edirlər ki, İran qazı hesabına Azərbaycan nəhayət ki, Cənub Qaz Dəhlizini layihə gücünə qədər doldura bilər.
Rusiya tərəfdən yazılanlar aydındır - qaz ehtiyatı baxımından dünyanın 1 N-li ölkəsidir və maraqları mümkün rəqibləri neytrallaşdırmağa yönəlib. Amma Qərb mediasında, hətta ixtisaslaşmış mediada belə İranın Xəzərdə nəhəng qaz yatağı aşkarlaması və bunun Avropanın enerji təhcizatında roluna dair məlumatları görüncə, düşünürsən ki, rəqəmsal dünyada DÜŞÜNCƏ (məlumatın emal edilmə imkanı) niyə bu qədər geriləyir...
İndi gələk əsas məsələyə: Xəzərin İran sektorunda yataq tapılıbmı?
Bu sual üzərində İranın enerji məsələləri üzrə ən etibarlı ekspert saydığım Dalğa Xatınoğlu ilə söhbətləşirəm.
Onun sözlərinə görə, Xəzərin İrana aid hissəsində hələ ötən əsrin 60-cı illərinin sonlarından kəşfiyyat işlərinə başlanılıb və bunlar da Sovet-İran enerji əməkdaşlığı çərçivəsində olub. Sovet isə təbiidir ki, Azərbaycanın imkanlarından istifadə edib. O zaman qazma işləri də həyata keçirilib, amma karbohidrogen ehtiyatları aşkarlmamaq mümkün olmayıb. Sonradan 90-cı illərin ortasında kəşfiyyat-qazma işləri intensivləşib.
Burada mən əlavə edirəm ki, Azərbaycana məxsus "Xəzər" özüqalxan üzən qazma qurğuları vasitəsi ilə İranda 1995-1996-cı illərdə bir neçə kəşfiyyat quyusunun qazılması həyata keçirilib və heç birində nə neft, nə də qaz layları tapılmayıb. Yəni İran geoloqları aparılan kəşfiyyat-qazma işlərinin nəticəsi olaraq birmənalı olaraq özləri üçün aydınlaşdırdılar ki, İranın dayazsulu hissəsi neftsiz-qazsız bir sahədir.
Azərbaycanın 1999-cu ildə Xəzərin dərin hissəsində "Şahdəniz" yatağını, 2010-cu ildə "Ümid" yatağını və nəhayət 2011-ci ildə "Abşeron" yatağını aşkarlaması İran tərəfində bir ümid yaratdı ki, bəlkə onlara aid dərin sularda da yataq var.
Ancaq Xəzər dənizi İrana doğru getdikcə dərinləşir: dəniz burada 700-1000 metrə qədərdir. Bundan əlavə, Azərbaycanın öz dərin sularında apardığı qazmanın nəticələri onu göstərdi ki, məhsuldar qaz layları 5800 metrdən 7300 metr intervalında yerləşir, həmçinin tapılan yataqlar geoloji baxımdan mürəkkəb quruluşa malik olmaqla yanaşı burada həddən ziyadə anomal lay təzyiqləri mövcuddur. Azərbaycanın 6-cı nəsil yeni qazma qurğusuna 1 milyard dollar investisiya etməsi də bundan qaynaqlanırdı.
İranda belə texnologiyalar yoxdur və yaxın onilliklərdə olması gözlənilmir. Xarici sərmayədarlar isə Qərb sanksiyaları ucbatından İranın hətta qurudakı asan çıxarıla bilən işlək yataqlarına belə yatırımlar etmirlər (hətta İranla münasibətləri yaxşı olan Rusiya və Çin də). Elə isə İran həqiqətənmi öz gücü və imkanları hesabına Xəzərin dərin sularında GİGANT sayıla biləcək bir yataq aşkarlayıb?
Bu sualın cavablandırmaq heç də çətin deyil. Belə ki, müasir neft sənayesində qlobal tapıntılar üçün "gizli iş görmək" sadəcə mümkün deyil. Əvvəla, hər şey layiləndirmədən başlayır. Tutaq ki, onu məxfi həyata keçiriblər və səs-səmiri İranın içində belə "çölə" çıxmayıb. Ondan sonra 2D və 3D seysmik işlərin həyata keçirilməsi vacibdir ki, optimal qazma nöqtəsini təyin edəsən. Bunun üçün xidməti gəmilər Xəzərə çıxmalı və 1 aya yaxın tədqiqat aparmalı idilər. Belə şeylər isə izləniləndir, təkcə kosmik kəşfiyyatı demirəm, həmçinin bütün üzən qurğuların CANLI izlənməsi sistemi mövcuddur, təbii ki, alınan məlumatlar da maraqlı dairələr tərəfindən təhlil edilir.
Bizim əldə etdiyimiz məlumata görə, KEPCO son 3 ildə Xəzər dənizində heç bir geofiziki işlər həyata keçirməyib. Ümumiyyətlə, Xəzərin İran hissəsində kəşfiyyat-qazma işlərini həyata keçirmək üçün gərəkli olan hansısa yarımdalma üzən qazma qurğusu qeydə olınmayıb.
Qazma işləri aparmadan yataq tapmaq mümkündürtmü?
İran bir dəfə buna cəhd etmişdi: 2009-сu ildə uzun sürən tikinti işlərindən sonra "İran Al-borz" (daha sonra "Amir Kabir" adına dəyişdilər) yarımdalma üzən qazma qurğusunu istifadəyə verdilər. Və .. 2012-ci ilin iyununda rəsmi Tehran şadyanlıqla belə bir xəbəri dünyaya çatdırmışdı ki, "Amir Kabir" vasitəsi ilə aparılan qazma nəticəsində "Sərdar-Canqal" yatağı açıb ki, onun da ehtiyatları 10 milyard barel neftdir, yəni 1,3 mlrd ton.
Bir müddət keçəndən sonra ABŞ-da maraqlı bir məqalə işıq üzü gördü. Orada qeyd olunurdu ki, "Al-borz" qurğusunun kosmosdan müxtəlif zamanlarda çəkilmiş fotolarını spektral analiz ediblər və belə nəticəyə gəliblər ki, o qurğu sadəcə NEYTRAL rejimdə işləyib və reallıqda qazma işləri apardığını İMİTASİYA edib.
Niyə bu qənaətə gəliblər? Çünki dərinlik artdıqca, lay təzyiqi artdıqca qurğu daha çox enerji sərf etməlidir. Üzən platformanın üzərində qoyulmuş dizel avadanlığının spektral analizi isə belə halları qeydə almamışdı.
Ona görə də istər 9 il öncə olsun, istərsə də bu günlərdə yayılan xəbərlər, onların reallıqla elə bir bağlantısı görünmür. Bu,sadəcə siyasi bir gedişdir.
Oxşar Xəbərlər
""Dostluq" yatağı ilə bağlı memorandum
İran 130 mlrd. dolar dəyərində neft sazişləri imzalamaq niyyətindədir
Azərbaycan və İran
İran neft-qaz ehtiyatlarına görə dünyada birinci yerə çıxdı - Azərbaycan torpaqlarında yeni yataqlar tapılmaqdadır
Xəbər lenti
Rusiyanın Azərbaycandakı şəbəkəsi ifşa edildi —
Siyahıda onlar var
Natiq Sadıqov və Anar Aslanov arasında kəskin münaqişə!
Emin Əmrullayevdən yeni təyinat
Sabah Bakı, Sumqayıt və Abşeron üzrə pensiyalar yeni artımlarla birgə ödəniləcək
İcbari tibbi sığorta fondunun büdcəsi təsdiqləndi -
FƏRMAN
Həcc ziyarətinə uşaqla getmək qadağan olundu
Bakıda iş saatları dəyişəcək -
Qrafik belədir
“İcra Hakimiyyətinin xeyir-duası olmadan obyekt verilmir”
“Bakı Metropoliteni”ndə yeni təyinat -
Oksfordun tələbəsidir
Prezident yanında Əfv Məsələləri Komissiyasının ilk iclası keçiriləcək
Qar yağacaq, külək əsəcək -
Sabahın HAVASI
Mask “Azadlıq" və “Amerikanın səsi”ni bağlamağı təklif etdi
Bələdiyyələrin yol verdiyi 21 qanun pozuntusu üzrə cinayət işi başlanıb
Sahil Babayevi əvəzləyən Anar Əliyev kimdir? -
DOSYE
Ardıcıl 7 gün iş olmayacaq -
Bu tarixlərdə
Bu ittiham Ədalət Verdiyevin üzərindən götürüldü -
ÖZƏL
Tramp: "ABŞ-ın 51-ci ştatı olmaq Kanadaya sərf edəcək
Azərbaycanda vəzifəli şəxs işdən azad edildiİ -
FOTO
Naxçıvanda bu tenderlər də ləğv edildi -
səbəblər
“İnsanın kim olduğu deyil, kim olmağa qərar verdiyi önəmlidir”
- MÜSAHİBƏ
Elmira Yaqubova Zakir Fərəcovun gücündən necə istifadə edir?! -
Təhlükəli tendensiya
Yük maşını körpüdən çaya aşdı:
sürücü öldü
MSK bələdiyyə seçkilərinin yekunları ilə bağlı iclas keçirir
Müəllim uşaqların ağzını yapışdırıcı lentlə bağladı -
VİDEO
Ərdoğan Asiya turuna çıxır
Murovdağda “qeybə çəkilən” döyüşçü-
FOTO
Azərbaycanda zəlzələ oldu
İş adamı AZAL təyyarəsində ölənlərin yaxınlarına ev verdi -
FOTO
İlham Əliyev yeni nazir TƏYİN ETDİ
Saxlanılan gəmi heyətimizin ailələri narahatdır -
4 ay olacaq...
Radarlardan itən təyyarənin qalıqları tapıldı:
10 ölü
Orduda əsgərlərlə görüş qadağan olunur
Qatarların sürət həddi endirildi
Bu rayonumuza 79 sm qar yağdı
“Veteran pulu” artacaq –
Deputatdan ŞAD XƏBƏR
Nazirlik əhaliyə müraciət etdi:
Bu gün ehtiyatlı olun!
Hava bu tarixdə DÜZƏLƏCƏK
“Kupça”sız evlər necə satılır?
Azərbaycanda yaşı 31-dən yuxarı olan əsgərlərin ordudan tərxisinə başlanıldı
Müavinət və təqaüd artımı gözləyənlər üçün
SEVİNDİRİCİ XƏBƏR
Azərbaycanda hərbi sahədə rüşvət halları azalıb –
RƏSMİ AÇIQLAMA
Üç uşağı olanlara mühüm xəbər
Bakıda türkiyəli iş adamının evindən 193 min manat oğurlayanlarla bağlı
QƏRAR
USAID Ermənistana 28 milyon dollar ayırıb
Bu şəxslərin maaşı 35 faiz ARTDI -
RƏSMİ
Aydın Ağabəyov “İlin idman hakimi” seçilib -
FOTO
Bakıda icra məmurunun maşınla vurduğu qadın öldü
Bu rayonumuza yarım metr qar yağdı
45 azərbaycanlı Almaniyadan deportasiya edildi –
RƏSMİ
Hacıqabulda yanan vaqon Rusiyadan göndərilibmiş
PRİZMA
Sülhə və qarşılıqlı əməkdaşlığa çağırış
MÜSAHİBƏ
1
2
3
4
5
6
“İnsanın kim olduğu deyil, kim olmağa qərar verdiyi önəmlidir”
- MÜSAHİBƏ
Müxalifətin yeni parlamenti boykot cəhdləri hüquqi nəticə verməyəcək
44 günlük müharibədə ona görə qalib gəldik ki, Rusiya...
“Mən birlik layihələrinin könüllüsüyəm"
– CƏLAL QURBANOV
TƏCİLİ! Bakıda keçmiş məhkum üç polisi və bir mülki vətəndaşı öldürdü -
Rəsmi xəbər
Vahid Ələkbərovun keçmişi: "O, İdrisin cənazəsi ilə otaqda tək qaldı...."
- "Dedi ki, şalvarım cırıq olduğuna görə qalxıb oynaya bilmədim…”
TƏHLİL
Fors-major və şəraitin əhəmiyyətli dərəcədə dəyişməsi hallarının müqayisəli təhlili
-Aysu Nəbizadə yazır
SOSİAL
1
2
3
4
5
6
Sabah Bakı, Sumqayıt və Abşeron üzrə pensiyalar yeni artımlarla birgə ödəniləcək
Bakıda iş saatları dəyişəcək -
Qrafik belədir
Ardıcıl 7 gün iş olmayacaq -
Bu tarixlərdə
“Veteran pulu” artacaq –
Deputatdan ŞAD XƏBƏR
Hava bu tarixdə DÜZƏLƏCƏK
“Kupça”sız evlər necə satılır?