Gəncəyə Prezident kimi on səkkiz dəfə səfər edən Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev budəfəki səfəri zamanı Azərbaycan Dövlət İnformasiya Agentliyinə –AZƏRTAC-a müsahibə vermişdir. Müsahibədə ölkəmizin Bakıdan sonra ikinci şəhəri olan Gəncədə bir çox layihələrin icra edildiyi, daim dövlət səviyyəsində diqqət göstərildiyi, şəhərin inkişafına təkan verən infrastruktur layihələrin geniş vüsət aldığı qeyd edilmişdir...
İkinci Qarabağ müharibəsindən sonra Gəncə həm də Kəlbəcər rayonunun inkişafına öz əvəzolunmaz töhfəsini verir. Belə ki, hazırda yeganə rahat yol məhz Gəncədən Göygölə, Göygöldən Kəlbəcərədir. Sovet dövründən qalma cığır qısa müddətdə genişləndirilərək yola çevrilmişdir... “Ona görə Gəncə və bu zona azad edilmiş torpaqların bərpası, vətəndaşların rahat yaşaması üçün xüsusi əhəmiyyət daşıyır. Hazırda bizim hərbi postlarımıza, bizim sərhəd boyunca yerləşən postlara da əsas təchizat buradan gedir” – deyən dövlətimizin başçısı Gəncə və ətrafında yerləşən ərazilərin ölkəmizin, xüsusilə azad edilmiş torpaqların həyatında, Regionların Sosial-İqtisadi İnkişafı Dövlət proqramlarının icrası yönündə əhəmiyyətinin daha da artacağını vurğulamışdır.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev İkinci Qarabağ müharibəsi dövründə cinayətkar Ermənistan ordusu tərəfindən dəfələrlə bombalanan şəhərin dağıdılmış ərazisində Memorial Kompleksin təməlini də qoymuşdur. Erməni ordusu gecə vaxtı müharibə zonasından çox uzaqda yerləşən dinc şəhərin məhz yaşayış məhəlləsini məqsədyönlü şəkildə atəşə tutmuşdur. Şəhərə atılan 13 raketdən 8-nin partlaması nəticəsində uşaqlar, qadınlar, yaşlı insanlar, mülki vətəndaşlar həlak olmuşdur... Onların xatirəsinə ucaldılacaq Memorial Kompleks təqribən dörd hektarı əhatə edəcək. Yaddaşlardan silinməməsi üçün dağıdılmış binalar olduğu kimi qalacaq.
Rusiyada erməni faşist Qaregin Njde haqqında filmin yayımı dayandırılmışdır. Xatırladaq ki, bu il yanvar ayının 28-də Rusiya Erməniləri Birliyinin çağırışı ilə Sovet Ordusu küçəsinə erməni hitlerçisi Njde haqqında filmə baxmaq üçün xeyli erməni yığılmışdır. Polisin nümayəndələri toplaşanlara prokurorluğun cinayətə yol verilməməsi, yəni nasismin bərpasının yolverilməzliyi ilə bağlı 354.1maddəsini oxuyaraq toplaşanları dağıtdı. Filmin göstərilmə vaxtı kimi seçilən həmin vaxt Xolokost qurbanları gününə, Osvensimin azad olunması gününə, Leninqradın alman-fin blokadasından azad olunması və s. bu kimi önəmli hadisələrin olduğu günlərə salınmışdır. Rusiya Erməniləri Birliyinin hüquqi cəhətdən də məsuliyyətə cəlb oluması gündəmdədir. Ermənistanın Moskvadakı səfirliyi filmin qadağan olunmasına etiraz da bildirmişdir.
Qeyd edək ki, film erməni ordusunun yaranmasının 21-ci ildönümünə həsr olunmuşdur. Burada rusiyalı aktyorlar Çulpan Xamatova və Mixail Yefremov iştirak etmişdilər. Çəkilişləri Ermənistanda və Avropada gedən “Qaregin Njde” filmi 2013-cü il yanvarın 28-də Yerevanda “Moskva” kinoteatrında nümayiş etdirilmişdir. Bu filmin Rusiyaya ayaq açmasının özü belə ermənilərin, eləcə də rusların, azərbaycanlıların və sovetlər birliyinə daxil olan digər xalqların faşizmlə müharibədə həlak olan oğullarının ruhuna qarşı hörmətsizlik idi. Rusiya ictimaiyyətinin belə bir filmin olduğundan xəbər tutması, təkidi nəticəsində bu biabırçı aksiyanın qarşısının alınması məsələni siyasi müstəviyə gətirən Azərbaycan Prezidentinin uğurlu çıxışlarının nəticəsidir...
Lakin bu film Njde haqqında yeganə film deyil. 2020-ci ilin iyul ayında Bolqarıstan Müdafiə Nazirliyinin hərbi televiziya kanalı Njdeyə həsr olunan “Sərkərdan” filmini çəkmişdir. Cəmi iki ay sonra Azərbaycan ordusu Njdenin törəmələrini torpaqlarımızdan kürüməyə başladılar...
İstər cəllad Qareginə qoyulan abidələr, istərsə də haqqında çəkilən film ermənilərin həmyerlilərini faşistlərin qəhrəmanlaşdırmaq cəhdindən və faşizmin təbliğatından başqa bir şey deyil. İkinci Dünya müharibəsi zamanı sovet ordusunun əsgərlərini, zabitlərini, o cümlədən də azərbaycanlıları qətlə yetirən faşist Njdeni indiki Ermənistan hakimiyyəti təbliğ və müdafiə edir. Xatırladaq ki, erməni faşizminin banilərindən olan, hərbi cinayətkar Qaregin Njdenin Azərbaycanın Xocavənd şəhərində yeni qoyulan heykəli təxminən bir il əvvəl, 2021-ci ilin fevral ayında sökülmüşdür. Belə ki, Azərbaycanın tələbi ilə Qarabağda yerləşdirilən Rusiya sülhməramlı kontingentinin yüksək rütbəli zabiti şəhər "merindən"
abidənin sökülməsini tələb etmiş, "mer" Edik Avanesyan etiraz edərək, "Sabah da Montenin heykəlini sökməyi istəyərsiniz", - desə də, ermənilər heykəli götürməyə məcbur olmuşdular.
Hitlerin sağ əli olmuş, faşizm ideologiyasina xidmət edən Qaregin Nijdeyə Ermənistanda, Yerevanın mərkəzində abidə qoyulması tək Azərbaycanda yox, Gürcüstanda da çox ciddi narahatlıq doğurur. “Bu abidə götürülməlidir!". Bu sözləri Tiflisdə keçirilən "Böyük Vətən Müharibəsindəki Qələbənin 73-cü ildönümü ərəfəsində faşizmin qəhrəmanlaşdırılmasına qarşı mübarizə: “Tarixi "ədalət" ya da təhlükəli tendensiyalar?" mövzusunda beynəlxalq konfransın əsas təşkilatçısı, Gürcüstan Slavyan Xalqları Konqresinin sədri Angelika Zaxarova jurnalistlərə müsahibəsində deyib. Beynəlxalq konfransın iştirakçılarının əsas tələbi belə idi: Yerevanın mərkəzində faşizm ideologiyasının qulluqçusu olmuş Qaregin Nijdenin abidəsi götürülsün!
Rusiyanın Krasnodar şəhərində Njdenin xatirəsinə qoyulan memorial lövhə də faşizmlə mübarizədə canlarından keçənlərin ruhlarına təhqir idi. Azərbaycan da, haqlı olaraq xatirə lövhəsinin qoyulmasını Böyük Vətən müharibəsində rəşadətlə döyüşmüş və qələbə uğrunda həlak olan Azərbaycan əsgərlərinin, eləcə də arxa cəbhədə gecə-gündüz çalışıb qələbəni təmin edən Bakı neftçilərinin xatirəsinə təhqir adlandırmışdır.
Noyabrın 11-də Armavir Şəhər Dumasının deputatı Aleksey Vinoqradov Njdenin xatirə lövhəsini qara boya ilə ləkələyib və yerli sakinlər onun sökülməsini tələb ediblər. Hərəkətlərinə münasibət bildirən Vinoqradov bildirib ki, rəsmilər noyabrın 11-dək lövhəni yığışdıracaqlarına söz veriblər, lakin bu baş tutmayıb və o, məsələni özü həll edib. Rusiya Dövlət Dumasının deputatı Leonid Kalaşnikov hətta taxtanı qırmızı cındır adlandıraraq, onun sökülməsinə nail olacağına söz verdi.
Beləliklə, 2012-ci ildə Armavirdə erməni apostol kilsəsinin yanında qoyulan Qaregin Njde təxəllüslü faşist əlaltısı erməni Qaregin Ter-Arutyunyanın xatirə lövhəsi 2019-cu ilin sonunda söküldü. Rusiyalı konfliktoloq Yevgeni Mixaylovun fikrincə, Armavirdə Njdenin xatirə lövhəsi ətrafında yaranmış vəziyyət öz məntiqi nəticəsini tapdı: “Bu, Böyük Vətən Müharibəsinin xatirəsini ehtiramla yad edən Azərbaycan və Rusiyanın ümumi qələbəsidir”.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev MDB Dövlət Başçıları Şurasının iclasında çıxışı zamanı Böyük Vətən Müharibəsi illərində Azərbaycan xalqının Qələbə işinə verdiyi töhfəni xatırladıb, Azərbaycanın faşist əlaltılarının qəhrəmanlaşdırılmasının əleyhinə olduğunu vurğulayıb: “Təəssüflər olsun ki, bu MDB məkanında, xüsusən Ermənistanda müşahidə olunur, orada keçmiş hökumət İrəvanın mərkəzində alman faşistləri ilə birgə Qaregin Njde ləqəbilə xidmət etmiş faşist cəllad və satqın Qaregin Ter-Arutyunyana abidə ucaldılıb”.
Maraqlıdır ki, 2016-cı ildə Njdeyə Yerevanda 5,7 m heykəl ucaldan Xocalı qatili Serjik Sarqsyanın məqsədi əslində özünü Qərbə yaxın göstərmək idi. Çünki o vaxtlar rəsmi Ermənistan arxasını Rusiyaya çevirərək Avropa Birliyi ilə assosiativ üzvlük haqqında razılaşma imzalamağa hazırlaşır, Rusiya əleyhinə müəyyən addımlar atır, bununla da özlərini Qərbə şirin salmağa çalışırdılar. Njde də bu proseslərdə ortaya çıxmışdır...
Əslində faşist Njde haqqında filmin hazırlanması, üstəlik də onun Moskvada nümayişinə cəhd edilməsi bugünkü Ermənistan rəsmilərinin hələ də Njdenin ideyalarını davam etdirmələrini, Rusiya əleyhinə qruplaşma olan “Sasna Tserer”lə əməkdaşlıqlarını göstərir. Təbii ki, Rusiya zamanı gələndə bu kartı da ortaya atacaq, amma hələ ki, bölgənin tamam əldən çıxmaması üçün Ermənistan lazımdır...
GÜLLÜ YOLOĞLU
tarix elmləri doktoru, türkoloq