Türk komandoslarının İdlibdə hədəfə alınması və 36 əsgərin ölümündən sonra Türkiyə Silahlı Qüvvələrinin (TSQ) Dəməşq rejimi və sahədəki müttəfiqlərinə qarşı başladığı əməliyyatda 9 "Hizbullah”çı və 21 əfqan-pakistanlı şiə hərbçi məhv edilib.

İran Hərbi Məsləhət Mərkəzinin yaydığı bəyanatda deyilir: "Suriyada olduğumuz vaxtdan bəri Türkiyə ordusuna aid bazalar qüvvələrimizin atəş aça biləcəyi məsafədədir. Ancaq Astana razılığını əsas götürərək, türk ordusunun bazalarına hücum edilməyib və bu günə qədər türk mərkəzləri hədəfə alınmayıb”.

"U-News” agentliyi və İnqilab Keşikçiləri ilə əlaqəli "Təsnim” agentliyinin də dərc etdiyi bu xəbərin davamında İran Hərbi Məsləhət Mərkəzi bildirib: "Terrorçuları məhv etmək və Suriyanın ərazi bütövlüyünü qorumaq naminə Suriya xalqı, hökuməti və ordusunun tərəfində durmaqda davam edirik. Hər kəsi Suriyaya hücumun doğuracağ riskləri və nəticələr barədə daha rasional düşünməyə dəvət edirik”.

Bu məlumatla Türkiyəyə təpki verən və TSQ bazalarının "nişangahda olduğunu” vurğulayan İran Türk ordusuyla qarşı-qarşıya gəlməyi nəzərə alıbmı?

Bu suala cavab verməzdən əvvəl Suriyadakı inkişafları, xüsusilə, İdlib cəbhəsi kimi müxtəlif aktyorların iştirak etdiyi hərbi münaqişə bölgəsində proqnozlaşdırmanın çətin olduğu vurğulanmalıdır. Bu vəziyyətdə təhlili obyektiv əsaslar üzərində qurmaq üçün sahədəki ani proseslərə əlavə olaraq, müvafiq iştirakçıların strateji maraqları da nəzərə alınmalıdır.

İdlib cəbhəsindəki aktyorların strateji maraqlarını bu cür sıralamaq olar:

Türkiyə, İran və Rusiyanın strateji maraqları düşünüldükdə, İdlibin Ankara üçün imtina edilməz olduğu deyilə bilər. 3,7 milyon suriyalıya ev sahibliyi edən Türkiyə yeni bir köç dalğasına, böyük bir insani böhranın meydana gəlməsinə və milli maraqlarının pozulmasına icazə verməyəcək. Bundan başqa, Türkiyə sərhədlərini miqrantlara açarsa, vətəndaşların arasına terrorist qrupların da qarışması kimi ciddi bir təhlükəsizlik riski ilə qarşılaşa bilər. Üstəlik, İdlibdə mümkün bir geriyə addım Suriya rejimini, İranı və Rusiyanı təşviq edə və "Sülh çeşməsi” əməliyyatı nəticəsində qazanılan digər təhlükəsiz bölgələrə təhlükə yaradar.

İranın Əsəd rejiminin sağ qalmasını təmin etmək istədiyi aydındır. Ancaq İran terror təşkilatı YPG-nin Suriya ordusuna qoşula biləcəyini nəzərə alaraq, rejimin fəth edə bilmədiyi son bölgəni də almağı hədəfləyir. İran, eyni zamanda, Suriya müxalifətini yerindəcə aradan qaldırmaqla və Suriya rejiminin qazanclarını maksimuma çatdırmaqla, rəsmi Dəməşqə təhdidlərin qarşısını almağı hədəfləyir.

Rusiya və İranın prioritetləri fərqlidir və Moskva üçün Əsəd əvəzedilməz deyil. Rusiya ilə razılaşmalar və ərazidəki hərbi mövcudluğu sayəsində Rusiya Suriya limanlarına nəzarət etmək və uzun müddət strateji hava bazalarını qorumaq məqsədi güdür. Rusiyanın ikinci məqsədi terrorçu olaraq təyin etdiyi Suriya müxalifətini aradan qaldırmaqdır.

Sadalanan bəndləri nəzərə alaraq, digər tərəflərin maraqlarına nəzərən, Türkiyənin mənfəətləri üçün İdlibin daşıdığı mühüm əhəmiyyəti bir daha ortaya çıxır və hətta bu vəziyyət Ankaranın döyüşə girməyi nəzərə aldığını göstərir. Türk əsgərlərinə qarşı xain hücumun ardınca Türkiyənin göstərdiyi qərarlı duruş da bu təsbiti sübut edir.

İranın İdlib strategiyası